وجود سابقه کیفری یا سؤپیشینه، در بسیاری موارد، مانع بزرگی برای تصمیمات اساسی فرد همچون مهاجرت، استخدام و یا برخی فعالیت‌های اجتماعی به شمار می‌آید. بازپروری یا ترمیم سابقه کیفری Rehabilitation به این مفهوم است که جامعه از عدم تکرار جرم از سوی فرد، اطمینان حاصل نماید. بازپروری، فرصتی در اختیار مجرم قرار می‌دهد تا بتواند با تجدید نظر در رفتار خود، با جلب اعتماد عمومی به فعالیت‌های اجتماعی عادی خود بازگردد. هدف اصلی اقدامات تادیبی، ارتقای امنیت عمومی جامعه است. یکی از راه‌های رسیدن به این هدف، به کار‌گیری روش‌ها و برنامه‌هایی است که از تکرار ارتکاب جرایم بکاهد.
مسؤلیت‌های تادیبی در سطح فدرال و استانی
مسؤلیت اقدامات تادیبی در کانادا، بین دولت‌های فدرال و استانی تقسیم شده است. در بخش فدرال، اداره خدمات تادیبی Correctional Service Canada – CSC مسؤلیت مدیریت و اجرای احکام زندان صادر شده از سوی دادگاه‌ها را که به میزان دو سال یا بیشتر (از جمله احکام حبس ابد) تعیین شده باشد، به عهده دارد. این اداره همچنین بر کار مؤسسات امنیتی مختلف و نیز مجرمانی که به آن‌ها آزادی مشروط داده شده است، نظارت دارد. تلاش اداره خدمات تادیبی CSC به عنوان بخشی از سیستم قضایی کانادا، علاوه بر اجرای قوانین، تامین امنیت عمومی در جامعه و تبدیل مجرمان به شهروندانی تابع قوانین و مقررات و بازپروری آن‌ها برای پیوستن به متن جامعه، متمرکز است.
شایان ذکر است که مدیریت و اجرای احکام زندان به میزان کم‌تر از دو سال، در حوزه اختیارات و مسؤلیت‌های استانی قرار دارد.
هیات عفو و بخشودگی کانادا
هیات عفو و بخشودگی کانادا Parole Board of Canada – PBC نهاد مستقل تصمیم گیرنده در رابطه با آزادی مشروط مجرمان در دو سطح فدرال و استانی (و یا مناطق دیگر در کانادا که فاقد هیات ویژه بخشودگی هستند) به شمار می‌آید. وظیفه مهم دیگر این هیات، تصمیم گیری در مورد درخواست‌های حذف یا تعلیق سوابق کیفری Record Suspensions بر مبنای قانون سوابق کیفری Criminal Records Act و یا قانون کیفری Criminal Code است. به موجب بخش 110 قانون اقدامات تادیبی و آزادی مشروط Corrections and Conditional Release Act، به هیات بخشودگی PBC اختیار داده شده است تا در مورد امکان اعطای عفو سلطنتی در رابطه با مجرمان فدرال، بررسی و تصمیم گیری نماید. ارزیابی‌های این هیات برای اعطای عفو، با همکاری وزارت امنیت عمومی کانادا Public Safety Canada صورت می‌گیرد. این وزارتخانه مسؤلیت هماهنگی سیاست‌ها را در رابطه با نهادهای امنیتی و انتظامی فدرال، ادارات مرتبط با پیشگیری از جرایم، پلیس و نهادهای تادیبی به عهده دار است و با بسیاری از موسسات و ادارات دولتی و سازمان‌های غیر دولتی همکاری دارد.
برنامه مهارت و اشتغال زندانیان موسوم به CORCAN
نهادهای تادیبی فدرال، برنامه‌های درسی و آموزشی را ارایه می‌دهند تا زندانیان را برای زندگی عادی در جامعه پس از پایان دوره محکومیت آنان آماده سازد. مدت زمان این برنامه‌ها معمولا برای 6 ساعت در هفته در نظر گرفته شده است. علاوه بر مشارکت زندانیان در فعالیت‌های روزمره زندان، آنان از طریق یک برنامه بازپروری موسوم به CORCAN به فراگیری برخی مهارت‌های کاری در زمینه‌های تولیدی، ساختمانی، خدماتی و نساجی، تشویق می‌شوند. این برنامه زمینه‌های لازم را برای مهارت یابی و اشتغال زندانیان پس از آزادی و جذب آنان در جامعه فراهم می‌سازد. به منظور حمایت هرچه بیشتر از زندانیان، تولیدات و صنایع دستی آنان از طریق شماری از نمایندگان فروش CORCAN Sales Representatives در سطح کانادا عرضه می‌شود.
بازپروری مجرمان جنسی
تحقیقات نشان می‌دهد که در قیاس با سایر جرایم، جامعه از حساسیت بیشتری نسبت به جرایم جنسی برخوردار است. با آزادی یک مجرم جنسی از زندان، احساسس ترس و خشم، مردم را احاطه می‌کند. مطبوعات در شرح ماجرای تجاوزها و خشونت‌های جنسی که بیشتر به شعله ور شدن احساسات عمومی می‌انجامد، به ندرت به ابعاد دیگری همچون معالجه فرد خطاکار و بازپروری او می‌پردازند.
در اولین قدم پس از زندانی شدن فرد متجاوز، جرم شناسان و روانشناسانی که در جرایم جنسی تخصص دارند، پیشینه فرد، شخصیت و ساخت روانی او را مورد مطالعه و ارزیابی قرار می‌دهند تا مناسب‌ترین برنامه درمانی را برای وی در نظر بگیرند. ارزیابی‌ها در طول مدت زندان و حتی پس از آزادی مجرم ادامه می‌یابد. ماموران اداره خدمات تادیبی بر رفتار فرد نظارت داشته و چنانچه آثار و نشانه‌ای از بازگشت فرد به رفتار پیشین و به خطر افتادن امنیت جامعه ملاحظه نمایند، وارد عمل خواهند شد.
تحقیقات نشان داده است که برنامه‌های درمان و معالجه در مورد فرد متجاوز، آثار مثبت و موثری در جهت کاهش ارتکاب مجدد جرم و اصلاح رفتار فرد در بر داشته است. به استناد همین تحقیقات، نرخ تکرار جرم در مورد مجرمانی که تحت مراقبت و درمان قرار نگرفته اند 17 درصد و در مجرمانی که تحت درمان بوده اند 10 درصد ارزیابی شده است. در واقع، بیشتر تجاوزات جنسی پس از سن مشخصی به بعد، دوباره تکرار نمی‌شوند.
تالیف و ترجمه: مرتضی قانون
