حبس غیر قانونی False imprisonment

حبس غیر قانونی می‌تواند هم از انواع شبه جرم عمدی به شمار رود و هم در دسته بندی جرم قرار گیرد. به عبارت دیگر، قربانی می‌تواند از دادگاه درخواست غرامت کند و مدعی العموم نیز خاطی را به ارتکاب جرم متهم و موضوع را در دادگاه‌های کیفری دنبال کند.

تعریف
حبس غیر قانونی عبارت است از ایجاد محدودیت کامل در آزادی اشخاص بر خلاف میل و اراده آن‌ها و بدون هیچ‌گونه توجیه قانونی. این محدودیت ممکن است از طریق اعمال زور یا فشار جسمی، تهدید بر اعمال زور یا فشار، ویا اجبار و فشار روحی صورت گیرد. برای مثال، اگر سارق بانک بر سر مشتری‌ها فریاد بکشد و از آن‌ها بخواهد که خود را زمین بیندازند و تهدید کند که در صورت حرکت آن‌ها را به گلوله خواهد بست، از آن جایی که مشتری‌ها می‌دانند در صورت اقدام به فرار یا ترک بانک هدف گلوله قرار می‌گیرند، حبس مشتری‌ها خلاف میل، رضایت و اراده آن‌ها است و بنابراین، این عمل سارقان مصداق حبس غیر قانونی است، حتی اگر سارق متوسل به فشار یا زور جسمی نشده باشد. توجه به این نکته ضروری است که محدودیت، باید محدودیت کامل باشد به طوری که قربانی فرصت و ابزار معقولانه‌ای جهت فرار نداشته باشد. برای مثال، اگر دو در اتاقی مسدود شده باشد، اما در عین حال خروجی دیگر باشد که بتوان از طریق آن فرار کرد، این امر حبس غیر قانونی به شمار نمی رود.

شروط حدوث حبس غیر قانونی
به طور کلی جهت اثبات حدوث حبس غیر قانونی سه شرط لازم است:
شخص به طور کامل و تمام از آزادی خود محروم شده باشد،
محرومیت از آزادی بر خلاف میل و اراده قربانی بوده باشد،
محرومیت از آزادی نتیجه مستقیم عمل فرد خطا کار بوده باشد.
حبس غیر قانونی در مکان‌ها و موقعیت‌های گوناگونی ممکن است اتفاق بیفتد و مکان اتفاق افتادن عمل تاثیری در حدوث یا عدم حدوث جرم ندارد. قربانی ممکن است در مکان‌هایی چون اتاق، هواپیما، مدرسه، خیابان، اداره پلیس و غیره به صورت غیر قانونی برای مدت از آزادی خود محروم شود. در برخی از موارد، استفاده نابجا از قدرت قانونی مانند دستگیری افراد بدون حکم جلب یا با استفاده از حکم جلب غیر قانونی و یا اجرای غیر قانونی حکم جلب که منجر به محرومیت اشخاص از آزادی شخصی خود می‌شود، می‌تواند مصداق این جرم یا شبه جرم باشد. بنابراین، حتی اگر پلیس فراتر از قدرت خود شخصی را به طور غیر قانونی بازداشت کند، می‌تواند در مظان اتهام ارتکاب این جرم قرار گیرد. در صورتی که قربانی داوطلبانه به حبس خود رضایت داده باشد، حبس غیر قانونی اتفاق نیفتاده است. برای مثال، مسافر هواپیما در بین راه نمی‌تواند از خلبان بخواهد هواپیما را بر زمین فرود بیاورد یا مسافر قطار نباید انتظار داشته باشد که اگر قطار بین دو ایستگاه توقف کرده باشد، به او اجازه خروج داده شود.

نمونه‌هایی از حبس غیر قانونی
کسی که شخص دیگری را در اتاق بدون اجازه طرف محبوس کند.
کسی که شخص دیگری را بدون رضایت می‌گیرد و او را برای مدتی نگه می‌دارد به طوری که امکان فرار وجود نداشته باشد.
نگهبان ساختمان یا مالک فروشگاه که شخصی را به خاطر لباس یا قیافه برای مدت نامعقولی در بازداشت نگه می‌دارد.
فروشنده‌ای که به ظن دزدی، به مشتری به مدت نامعقولانه‌ای اجازه خروج ندهد.
کارکنان سرای سالمندان که بر خلاف میل سالمند و تحت تهدید جسمی یا روحی به سالمندان دارو می‌دهند.