هر چند طلاق و جدایی در مواردی یک تصمیم اجتناب ناپذیر به نظر می‌رسد اما در عین حال ممکن است این جدایی علاوه بر فشارهای روحی و عاطفی، فشارهای سنگین مالی را نیز برای یک یا هر دو طرف به همراه بیاورد. حمایت از همسر، تا حدی می‌تواند خسارت‌های مالی ناشی از این تصمیم را ترمیم نموده و با ایجاد تعادل نسبی، زمینه استقلال مالی طرفین را فراهم سازد.
حمایت مالی چیست؟
حمایت مالی از همسر Spousal support عبارت است از مبلغی که یکی از طرفین پس از جدایی یا طلاق به طرف دیگر می‌پردازد. می‌توان گفت همواره این مبلغ از سوی همسری که درآمد بیش‌تری دارد به طرف دیگر که دارای درآمد کمتری است پرداخت می‌شود. جنسیت افراد در این زمینه مطرح نیست. مقررات مربوط به حمایت مالی از همسر به موجب قانون طلاق Divorce Act که جنبه فدرال و سراسری در کانادا دارد، برای جدایی زوج‌های رسمی Married Couples تعیین شده‌است. قوانین استانی Provincial و منطقه‌ای Territorial مقرراتی را نیز برای جدایی زوج‌هایی که به صورت عرفی Partner or Unmarried Couples or Common Law با یکدیگر زندگی می‌کنند، و همچنین برای جدایی زوج‌هایی که بدون انجام تشریفات رسمی طلاق از هم جدا می‌شوند، در نظر گرفته‌است.
هدف از حمایت مالی همسر
هدف از این حمایت، قدرشناسی از سهم همسر در برقراری یک پیوند، شراکت در هزینه‌های مالی مواظبت از فرزند (در موردی که فرزندی وجود داشته باشد)، کاستن از فشارهای مالی و نیز کمک به استقلال مالی طرف دیگر است. همچنین این حمایت، می‌تواند به نوعی جبران مالی فرصت‌های از دست رفته یا تامین خساراتی باشد که احتمالا در نتیجه ازدواج برای یکی از دو همسر پیش آمده‌است.
باید خاطر نشان کرد که برقراری این کمک مالی، به هیچ عنوان جنبه تنبیهی یا محکومیت برای طرف پرداخت کننده ندارد.
شرایط طرفین برای حمایت مالی
حمایت مالی از همسر شامل مواردی است که دو طرف در چارچوب ازدواج رسمی Marriage یا عرفی Unmarried or Common-Law با یکدیگر قرار داشته باشند. مطابق قوانین استانی در کبک، افرادی که دارای ازدواج عرفی بوده‌اند و تحت عنوان de facto spouses خوانده می‌شوند، مشمول حمایت مالی قرار نمی‌گیرند.
چنانچه طرفین ازدواج نکرده باشند، باید به مدت حداقل 2 یا 3 سال (بسته به استانی که در آن قرار دارند) به عنوان زوج با یکدیگر زندگی کرده و یا صاحب فرزندی از یکدیگر شده باشند.
دادگاه به مدت زمانی که طرفین با یکدیگر ازدواج کرده‌اند و نقش هر یک از زوجین، در زندگی توجه می‌کند. چنانچه فرد بتواند ثابت کند عدم استقلال مالی وی ناشی از شرایطی است که ازدواج به او تحمیل کرده‌است، آنگاه می‌تواند واجد شرایط برای دریافت حمایت‌های مالی باشد البته به شرط آنکه طرف دیگر نیز از حقوق و درآمد لازم برخوردار باشد. اینگونه حمایت مالی معمولا در مواردی است که تفاوت قابل توجهی بین درآمد دو طرف وجود دارد.
عوامل موثر در میزان حمایت مالی
طرفین می‌توانند ضمن توافقنامه جدایی Separation Agreement، در مورد میزان حمایت مالی نیز با یکدیگر مذاکره و مفاد آن را در چارچوب توافقنامه‌ای تنظیم نمایند. در صورت عدم توافق، داور یا دادگاه می‌تواند در این زمینه تصمیم گیری نماید. به طور کلی عوامل متعددی در تعیین میزان حمایت مالی تاثیرگذار است که مهمترین آنها عبارتند از: میزان نیازمندی فردی که خواستار دریافت کمک است، میزان توانایی طرف مقابل برای پرداخت، شیوه و سطح زندگی زوجین در دوران ازدواج، سن هر یک از زوجین، طول مدت روابط، وضعیت مالی هر یک از طرفین، نقش هر یک از زوجین در زندگی مشترک، وجود یا عدم وجود فرزند و ترتیبات حمایتی مربوط به آن.
مدت حمایت مالی
طول مدت پرداخت نیز به عوامل متعددی بستگی دارد. اگر مدت زندگی مشترک کوتاه بوده، به احتمال زیاد دوره حمایت مالی نیز کوتاه خواهد بود. اگر هر دو طرف در خلال زندگی مشترک خود کار کرده باشند، باز هم دوره کمتری برای حمایت مالی در نظر گرفته می‌شود. در موردی که ازدواج جنبه سنتی داشته و همسر بدون اشتغال خاصی در خارج از منزل، بیشتر عمر خود را به خانه داری و پرورش فرزندان اختصاص داده باشد، حمایت مالی از همسر نیز می‌تواند نامحدود باشد.
در توافقنامه‌ها یا احکام دادگاه‌ها، تاریخی برای پایان حمایت مالی از همسر قید می‌شود. در صورتیکه چنین تاریخی پیش بینی نشده باشد، پرداخت‌های حمایت مالی همچنان ادامه خواهد یافت تا زمانی که توافقنامه یا حکم دادگاه تغییر یابد.
نحوه محاسبه مبلغ حمایت مالی
از سال 2008 به این سو، کتابچه راهنمایی تحت عنوان رهنمودهای مشورتی حمایت مالی از همسر Spousal Support Advisory Guidelines مورد استفاده عموم قرار گرفته است. این راهنما اغلب توسط وکلا و قضات نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. چگونگی محاسبه مبلغ مورد پرداخت در حمایت مالی تا اندازه ای پیچیده‌است اما هنگامی که تمامی اطلاعات مورد نیاز جمع آوری و محاسبه شد، این راهنما مبالغی را در سه سطح کم، متوسط و زیاد پیشنهاد می‌کند. از این رو زوجین و یا قاضی می‌توانند نتیجه را با شرایطی که در آن قرار دارند بسنجند.
تغییر در میزان دریافت یا پرداخت حمایت مالی
حمایت مالی می‌تواند با پرداخت یک رقم عمده و یا به اقساط هفتگی یا ماهانه صورت گیرد. پس از صدور رای دادگاه در تعیین میزان حمایت مالی از همسر، هر یک از طرفین بسته به شرایط جدید می‌توانند تقاضای خود را برای افزایش یا کاهش حمایت‌های مالی به دادگاه ارائه نمایند. برای مثال چنانچه یکی از طرفین کار خود را از دست بدهد، یا با فرد دیگری ازدواج کند و یا حتی بتواند کاری پیدا کند، می‌تواند از دادگاه درخواست تعدیل یا تجدید نظر در حکم نماید. بنابر این، هر گونه تغییر در شرایط مالی، کاری و ازدواج، می‌تواند در میزان حمایت مالی تعیین کننده باشد. دو طرف همچنین می‌توانند با توجه به شرایط جدید خود نسبت به مذاکره، تغییر، اصلاح یا تنظیم توافقنامه جدیدتر با یکدیگر اقدام کنند.
