در شماره‌های گذشته، شبه جرم‌های “ورود غیر مجاز به ملک غیر” Trespass، تعرض Assault، ضرب و جرح Battery، تهمت و افترا Defamation از نظرتان گذشت. در این شماره، به بررسی یکی دیگر از شبه جرم‌های رایج در کانادا تحت عنوان “مزاحمت” Nuisance می‌پردازیم.
تصور عمومی بر این است که هر چیزی که انسان را اذیت می‌کند، مزاحمت است و البته این تصور، صحیح است. اما باید توجه داشت که بین “مزاحمت” از نظر قانون و اذیت و مزاحمت معمولی تفاوت وجود دارد. بنابراین، قانون و دادگاه تنها موقعی می‌تواند شما را مورد حمایت قرار دهد که وضعیتی را که از آن شاکی هستید، در چارچوب تعریف “مزاحمت” بگنجد.
تعریف مزاحمت در قانون
طبق قانون عرف Common law یعنی قانونی که از آرای دادگاه‌ها استخراج و استنباط می‌شود، اشخاصی که اموال غیر منقولی را در اختیار دارند، خواه مالک یا مستاجر، حق دارند از ملک خود در آرامش استفاده کنند. هر گونه مداخله یا جلوگیری در انتفاع کامل از این حق، مزاحمت خوانده می‌شود. برای مثال، اگر همسایه‌ای با ایجاد سر و صدای نامتعارف، بوی آزار دهند یا آلودگی وغیره اجازه ندهد تا شما از ملک خود استفاده مطلوب ببرید و این کار وی برای مدتی ادامه داشته باشد، برایتان مزاحمت ایجاد کرده است و می‌توانید علیه او در دادگاه‌های مدنی اقامه دعوی کنید. در “مزاحمت” خسارت فیزیکی به ملک وارد نمی‌شود، بلکه مزاحمت پیوسته باعث می‌شود شخص نتواند از ملک خود در آرامش استفاده کند و او را مجبور به شکایت می‌کند.
“مزاحمت” به دو دسته تقسیم می‌شود:
الف) مزاحمت خصوصی
ب) مزاحمت عمومی
• مزاحمت خصوصی: مزاحمت خصوصی جرم محسوب نمی‌شود، بلکه دعوی و اختلاف بین دو نفر است. ایجاد مانع در انتفاع بی درد سر مالک یا متصرف از زمین یا ملک خود مزاحمت خصوصی نامیده می‌شود. اگر کسی کاری انجام دهد که باعث ایجاد خسارت فیزیکی به ملک شما شود، شما حق شکایت و مطالبه خسارت خواهید داشت. در چنین مواردی مبنای احتساب خسارت وارده، صرفا کاهش ارزش ملک یا زمین نیست، بلکه از دست دادن انتفاع مطلوب از زمین یا ملک موضوع اصلی طلب خسارت است. اما اگر مزاحمت ادامه پیدا کند، می‌توانید از دادگاه “قرار منع” Injunctive relief کنید، یعنی دادگاه از طرف بخواهد تا از “مزاحمت” دست بردارد. مزاحمت خصوصی را تنها نمی‌توان بر حسب خسارت فیزیکی وارده به اموال ثابت کرد. اگر در اطراف شهر زندگی می‌کنید که در نزدیکی آن مزرعه پرورش حیوانات وجود دارد، استشمام بوی فضولات حیوانی هر از گاهی اجتناب ناپذیر است، چرا که محیط روستایی است. اما اگر بوی ناخوشایند به قدری شدید باشد که نتوانید از ملک خود استفاده کنید، زمینه شکایت از خاطی وجود دارد. بنابراین، اگر بو، منظره، صدا، ارتعاش و دود به قدری نامطلوب باشند که سر و صدای اشخاص منطقی و معقول را در آورند به طوری که تحمل این وضعیت برایشان ممکن نباشد، همه می‌توانند زمینه ایجاد مزاحمت باشند که قابل پیگیری و شکایت است.
هنگام شکایت در دادگاه، باید ثابت کنید که مزاحمت ایجاد شده برای شما کم اهمیت یا غیر متعارف نبوده است. قاضی در بررسی شکایت “مزاحمت خصوصی”، عواملی مانند موارد زیر را در نظر می‌گیرد:
• ماهیت کلی محله یا همسایگی فرد
• محل اتفاق افتادن مزاحمت
• فعالیت یا عمل منجر به مزاحمت
• طول مزاحمت و ادامه آن
• زمان اتفاق افتادن مزاحمت در طول روز یا شب
• تاثیر مزاحمت بر شما
• آیا قبل از ورود شما به ملکتان مزاحمت این مزاحمت اتفاق می‌افتاد؟
• فعالیت منجر به مزاحمت چه اندازه برای جامعه و عموم مردم مفید یا لازم است؟
• نظر افراد معقول در باره مزاحمت ایجاد شده چیست؟
حیوانات پر سر وصدا، سیستم‌های تهویه هوای پر سر و صدا، دود، شاخه‌های آویزان از درختان، ریشه‌های درختانی که در ملک همسایه می‌رویند و مزاحم زهکشی می‌شوند، ارتعاشات و گرد و خاک و غیره در دسته مزاحمت‌های خصوصی قرار می‌گیرند.
• مزاحمت عمومی: مزاحمت عمومی بر خلاف مزاحمت خصوصی، هم تخلف مدنی است و هم جرم. بنابر این، کیفر آن می‌تواند جریمه نقدی یا حبس باشد. برای مثال، اگر کسی جاده را به روی مردم ببندد، این کار بر قشر زیادی از مردم اثر می‌گذارد که هر کدام از آن‌ها با درجات مختلفی آسیب می‌بینند. برای این که فرد بتواند علیه شخص خاطی شکایت کند، باید نشان دهد و ثابت کند که مزاحمت، “خسارت خاص” بر وی وارد کرده است، به این معنا که تاثیر مزاحمت بر شخص، بیش از تاثیر آن بر عموم مردم بوده است. در مثال بالا، چنان چه شخص قصد شکایت از کسی به دلیل بستن جاده را داشته باشد، مثلا باید نشان دهد که همیشه برای رفتن به سر کار از آن جاده و مسیر استفاده می‌کند و بستن جاده باعث شده است در رسیدن به سر کار با مشکل مواجه شود. دادگاه عذرهای کلی را در این ارتباط قبول نمی‌کند و مزاحمت ایجاد شده نباید جزیی و بدون پیامد باشد. برای مثال، نمی‌توانید به قاضی بگویید که از آن جاده نمی‌توانید روزهای یکشنبه برای سر زدن به دوستانتان استفاده کنید.
رویکرد دادگاه به موضوع مزاحمت
واقعیت این است که وقتی همسایه‌ها در مجاورت هم زندگی می‌کنند، همواره ممکن است که فعالیت‌ها و جنب و جوش آن‌ها مزاحمتی برای همسایه‌های خود ایجاد کند. همان طوری که در بالا ذکر شد، هر گونه ایجاد دردسر، طبق قانون “مزاحمت” تلقی نمی‌شود و دادگاه در بررسی شکایات مزاحمت رویکرد واقع بینانه‌ای را در پیش می‌گیرد. دادگاه به خوبی می‌داند که در همسایگی، معمولا کمی سر و صدا، اذیت و نا راحتی پیش می‌آید. برای مثال، سگ همسایه ممکن است هر از گاهی پارس و شما را از خواب بیدار کند. دادگاه می‌داند که طبیعت سگ پارس کردن است و قانون به مردم اجازه نگهداری سگ را می‌دهد. دادگاه در این ارتباط کاری را برای شما انجام نمی‌دهد، مگر این که سگ سر و صدای خاصی ایجاد کند که باعث مزاحمت جدی برای شما شود.
اقدام دادگاه
اگر همسایه‌ای برای شما مزاحمت ایجاد می‌کند، بهتر آن است که اول با خود او صحبت کنید و مؤدبانه درخواست کنید آن عمل را ادامه ندهد. خود را به جای وی بگذارید، شاید حق با اوست و اندک مزاحمت ایجاد شده اجتناب ناپذیر است. در هر صورت کشیده شدن مسئله به دادگاه پر خرج و وقت گیر است. اگر دادگاه همسایه شما را در ایجاد مزاحمت مقصر بداند و شما نتوانید این مسئله را به صورت غیر رسمی حل و فصل کنید، دادگا ه می‌تواند:
• علیه همسایه “قرار منع” صادر کند تا به مزاحمت ادامه ندهد.
• به همسایه شما دستور دهد تا از انجام کاری که می‌تواند منجر به مزاحمت و اذیت شما در ملک خود شود، اجتناب کند.
• به همسایه شما دستور پرداخت خسارت دهد.
گرد آوری و ترجمه: شهرام کریم‌زاده
