کودکان بی‌سرپرست

طبق تعریف یونیسف، بی‌سرپرست، کودک زیر ۱۸ سالی است که یک یا هر دو والدینش به هر علتی فوت کرده باشند. نخستین افرادی که یتیمان را مورد توجه قرار دادند، آتنی‌ها بودند. طبق قوانین آن‌ها، کودکان بدون پدر و مادر باید تا ۱۸ سالگی توسط بزرگسالان حمایت می‌شدند. رومی‌ها نخستین مردمانی بودند که حدود ۴۰۰ سال بعد از میلاد مسیح، رسماً یتیم‌خانه‌‌ها را تأسیس کردند. بعدها، در اروپای قرون وسطا، کلیساها مسئولیت مراقبت از یتیمان را به عهده گرفتند. در دوران نوین، به اثبات رسیده است که یتیم‌خانه‌ها مکان مناسبی برای مراقبت از کودکان نیستند زیرا به دلیل عدم توجه، مراقبت و حمایت‌های مناسب جسمی و عاطفی، کودکان پیشرفتی نخواهند داشت. به همین دلیل، بسیاری از مردم سراسر دنیا از اهمیت فرزندخواندگی مطلع هستند تا زندگی بسیار بهتری را در اختیار آنان قرار دهند.
دلایل جهانی بسیاری وجود دارند که نشان می‌دهند چرا برخی از کودکان، یتیم می‌شوند. برخی از این دلایل عبارتند از: جنگ، فقر، آزار، مرگ، بیماری یا قحطی. به منظور اطمینان یافتن از این که این کودکان فراموش نمی‌شوند و نیز روشن نمودن مشکلاتی که با آن‌ها مواجه می‌شوند، دومین دوشنبه‌ی هر ماه نوامبر، به روز جهانی کودکان بی‌سرپرست اختصاص داده شده است. مردم در این روز تشویق می‌شوند حمایت‌های‌ عاطفی و مالی‌شان را نسبت به کودکان بی‌سرپرست سراسر دنیا افزایش دهند و با اهمیت بهبودبخشی سیستم‌های یتیم‌خانه‌ها و مکان‌های نگهداری از کودکان بی سرپرست آشنا شوند.
بر اساس تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۵ انجام شد، ۱۴۰ میلیون کودک بی‌سرپرست وجود دارند که ۶۱ میلیون آن‌ها در آسیا، ۵۲ میلیون در آفریقا، ۱۰ میلیون در آمریکای لاتین و کارائیب و ۳/۷ میلیون در اروپای شرقی و آسیای مرکزی می‌باشند. این اعداد نشان دهنده‌ کودکانی هستند که یک یا هر دو والدین خود را از دست داده‌اند. با وجود این که یونیسف از سال ۲۰۰۱ تخمین زده است که شمار یتیمان کاهش می‌یابد، اما این کاهش بسیار آهسته است و نرخی معادل ۷/۰ درصد در سال دارد.
در کانادا حدود ۴۵۰۰۰ کودک بی‌سرپرست وجود دارد. شایع‌ترین شکل کودک‌آزاری که موجب فرار کودکان از خانه می‌شود شامل آزارها و سوء‌استفاده‌های جنسی، جسمی و روحی است. بدون حضور والدین یا سرپرستی مناسب، کودکان کانادایی غالباً به سوی مواد مخدر، باندها و خشونت کشیده می‌شوند.

فرزندخواندگی
به منظور کمک به کودکان بی‌سرپرست در سراسر جهان، بسیاری از خانواده‌ها یا افرادی که توانایی دارند، تصمیم می‌گیرد کودک یا کودکانی را به سرپرستی خود درآورند. دلایل بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد چرا بعضی از افراد تصمیم می‌گیرند کودکی را به فرزندخواندگی خود درآورند. این دلایل می‌توانند به دلیل عدم باروری باشند و یا این که فرد بنا به خواست قلبی خود می‌خواهد خانه‌ای امن و پر مهر را نصیب کودکی بی‌سرپرست کند.
با وجود این که یافتن خانواده‌‌ای حامی و مهربان برای کودکی بی‌سرپرست جزو اولویت‌های اولیه‌‌ هر کشوری است، اما روند فرزندخواندگی می‌تواند بسیار طولانی و دشوار باشد. یتیم‌خانه‌ها و آژانس‌های فرزندخواندگی باید اطمینان حاصل کنند که خانواده‌ متقاضی قادر است از کودک بی‌سرپرست مراقبت کند، با او مهربان باشد و از فرزندی که به فرزندخواندگی خود درآورده‌اند به خوبی حمایت کنند. افرادی که کودکی را به فرزندخواندگی خود در می‌آورند مدام توسط آژانس‌ها تحت بررسی قرار می‌گیرند تا مطمئن شوند که کودک به هیچ‌وجه آزار نمی‌بیند، رها نمی‌شود یا مورد سوءاستفاده قرار نمی‌گیرد.
روند فرزندخواندگی در هر کشوری متفاوت است اما در اکثر مناطق، استانداردهای اساسی مشابهی جهت فرزندخواندگی وجود دارد. این فرآیندها شامل موارد زیر است:

• انتخاب ارایه‌دهنده‌ خدمات فرزندخواندگی،
• کسب تأییدیه‌ فرزندخواندگی،
• مطابقت متقاضی با فرزند بی‌سرپرست،
• دریافت پرونده‌ قانونی کودک از کشوری که می‌خواهید فرزند را به فرزندخواندگی بگیرید،
• اگر کودک خارج از کشور است، درخواست ویزا برای کودک تا بتوانید آن را به کشورتان ببرید،
• بردن فرزند با خودتان به خانه.

برخی از نگرانی‌های والدینی که فرزندی را به فرزندخواندگی می‌گیرند در ارتباط با سن، جنسیت و قومیت کودک است. بیش‌تر آژانس‌های فرزندخواندگی به خانواده‌ها اجازه می‌دهند تمایلات خود را برای فرزندخواندگی مشخص کنند. به عنوان مثال، برخی خانواده‌ها ترجیح می‌‌دهند کودکی را با قومیت خودشان به فرزندخواندگی درآورند تا کودک در هنگام رشد در آن خانواده احساس راحتی و آرامش بیش‌تری بکند. علاوه بر این، تمام خانواده‌ها می‌توانند رده‌ سنی خاصی را برای فرزندی که می‌خواهند به فرزندخواندگی درآورند، در نظر بگیرند. اغلب والدینی که با مشکلات باروری روبرو هستند به دنبال نوزادان می‌باشند اما درخواست فرزندخواندگی یک نوزاد طولانی‌ترین زمان ممکن را به خود اختصاص می‌دهد زیرا بیش‌ترین تقاضا، برای نوزادان است.
شایع‌ترین دلیل برای تقاضای زیاد نوزادان این است که بسیاری از کودکان بی‌سرپرستِ بزرگ‌تر با مسایلی از قبیل مشکلات روحی، وابستگی‌، افسردگی، خشم و اعتماد روبرو هستند. هر چه سن کودک بیش‌تر باشد و بیش‌تر در پرورشگاه مانده باشد، والدین و فرزندخوانده دشوارتر می‌توانند با یکدیگر اُخت و مأنوس شوند. اما از طرفی، این کودکان به نسبت نوزادان نیاز بیش‌تری به یک خانه‌ پر مهر دارند.
به طور کلی، هر چه والدین خصوصیات خاص بیش‌تری را برای کودکی در نظر داشته باشند، مدت زمان بیش‌تری طول می‌کشد تا آژانس‌ها بتوانند آن‌ها را به خواست خود برسانند.

خانواده‌ موقت (پانسیون)
بر اساس قانون خدمات خانواده، مفهوم خانواده‌ موقت عبارتند از قراردادن یک کودک یا نوجوان در خانه‌ فردی که در ازای مراقبت از کودک، پول دریافت می‌کند و پدر یا مادرش محسوب نمی‌شود. هنگامی که والدین فوت می‌کنند یا صلاحیت مراقبت از فرزندان‌شان را ندارند و عضوی از خانواده هم وجود ندارد تا از آن‌ها مراقبت کند، انجمن کمک به کودکان آنتاریو (CAS)، آن کودکان را در خانواده‌ای موقت قرار می‌دهد تا بتواند خانواده‌ای دایمی برایش پیدا کند.
برخی از کودکان ممکن است تنها برای چند روز، چند هفته و یا حتی چند سال نیاز به مراقبت داشته باشند. خانواده‌های موقت که به طور مرتب مورد بازرسی قرار می‌گیرند، با CAS همکاری دارند تا خانه‌ای موقت را در اختیار کودکانی قرار دهند که نیاز به سرپرستی دارند. هدف اصلی آژانس این است که کودکان را به والدین اصلی‌شان برساند، اما هنگامی که چنین عملی ممکن نیست، گزینه‌های دیگری وجود دارد که عبارتند از فرزندخواندگی، نگهداری قانونی توسط یکی از اعضای خانواده یا والدین موقت، یا ایجاد شرایط زندگی‌ای مستقل برای کودک تا زمانی که بزرگ‌تر شود.
با وجود این که انجمن کمک به کودکان همچنان مسئولیت قانونی آن کودکان را به عهده دارد، والدین موقت نقش مهمی را در زندگی کودکان ایفا می‌کنند. به همین دلیل، مناسب بودن والدین موقت جهت مراقبت از این کودکان آسیب‌پذیر، امری بسیار حیاتی است. در آنتاریو، تمام متقاضیان مراقبت‌های موقت باید موارد زیر را به اتمام برسانند:

• مطالعه‌ SAFE (تجزیه و تحلیل ساختاری، ارزیابی خانواده)
تکمیل این فر‌آیند ۴ تا ۶ ماه طول می‌کشد و معمولاً تا ۲ سال دارای اعتبار است. پس از پایان اعتبار، وظیفه‌ والدین موقت است تا این مجوز را تجدید کنند.
• پیش خدمات PRIDE (منابع والدین برای کسب اطلاعات، پیشرفت و آموزش)
PRIDE یک برنامه‌ ۲۷ ساعته‌ آموزشی جهت آمادگی و آموزش خانواده‌هایی است که به این کار علاقه دارند. این برنامه می‌تواند به طور رایگان از طریق برنامه‌ رسمی CAS تکمیل شود.
لازم به ذکر است که کودکان بی‌سرپرست بسیار آسیب‌پذیر هستند و به دلیل کمبود محبت و حمایت در طول زندگی‌شان می‌توانند به راحتی هدف آزار و سوء‌استفاده قرار گیرند. از این رو، برای سازمان‌های دولتی یا خصوصی که با این کودکان سر و کار دارند بسیار مهم است که آن‌ها را در خانواده‌هایی مملو از عشق و محبت جای دهند تا مورد حمایت قرار گیرند و با عشق و محبتی با آنان رفتار شود که سزاوارش هستند.