در سال‌های اخیر بخصوص پس از رئیس جمهور شدن ترامپ، کلمه “تحریم‌ها” در اخبار زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، دانستن معنای واقعی تحریم‌ها و میزان موثر واقع شدن آنها، حائز اهمیت می‌باشد.
بر اساس Post Huffington، تحریم‌ها محدودیت‌هایی هستند که یک کشور یا مجموعه‌ای از کشورها، علیه کشوری دیگر و شهروندانش وضع می‌کنند. تحریم‌ها می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد، ولی در سال‌های اخیر، وضع تحریم‌ها علیه یک کشور خاص، تلاشی در جهت تغییر رویه و رفتار آن کشور بوده است.
دو نوع تحریم وجود دارد:
مسدود کردن دارایی‌ها: این تحریم‌ها نمی‌گذارد دارایی‌های یک کشور مورد استفاده قرارگیرند. بر اساس این تحریم‌ها، دارایی‌های آن کشور نمی‌توانند جابجا شده و یا فروخته شوند.
تحریم‌های بازرگانی: این تحریم‌ها جلوی صادرات و واردات یک کشور را گرفته و یا آن را محدود می‌کنند.
• کشورهای تحریم شده
اولین مورد ثبت شده استفاده از تحریم‌ها برمی‌گردد به سال 432 قبل از میلاد مسیح که ژنرال Pericles یونانی، در پاسخ به ربودن سه زن، تحریم‌هایی را علیه مگارا (در مرکز یونان) وضع کرد. از آن زمان تا کنون تحریم‌های زیادی در سراسر دنیا بکارگرفته شده مانند تحریم‌هایی که ایالات متحده آمریکا علیه کوبا در پاسخ به انقلاب فیدل کاسترو در سال 1959 و همچنین علیه ایران پس از بحران گروگانگیری در سال 1979 وضع کرد.
• تحریم‌های ایالات متحده آمریکا علیه ایران
همانطور که ذکر شد، تحریم‌های ایران برمی‌گردد به دهه70 میلادی که همچنان ادامه دارند. این تحریم‌ها در زمینه‌های اقتصادی، بازرگانی، علمی و نظامی اعمال می‌شوند. بخصوص معامله هر نوع کالا شامل هواپیما و قطعات یدکی با ایران ممنوع می‌باشد.
اولین فاز تحریم‌های کنونی، خرید دلار آمریکا توسط ایران را متوقف کرد و شرکت‌هایی که قطعات اتومبیل و هواپیماهای تجاری به ایران می‌فروختند را جریمه کرد. هدف ترامپ از این کار این بود که از قاچاق اسلحه توسط ایران به سوریه جلوگیری کند. فاز دوم تحریم‌ها بطور عمده صادرات نفت را که حدود ۸۰% اقتصاد ایران را تشکیل می‌دهد، مورد هدف قرار داد.
از آن گذشته، ایالات متحده آمریکا بطور مکرر اصرار دارد که دیگر ملل دنیا نیز ایران را بایکوت کنند. در حقیقت، ترامپ اینطور اظهار داشته که “هرکس با ایران تجارت کند، با ایالات متحده تجارت نخواهد کرد.” به همین دلیل، شرکت‌های سراسر دنیا ترس‌ها و نگرانی‌هایی را در قبال ادامه تجارت با ایران دارند. در پاسخ به این تهدیدها، دولت‌های اروپایی تصمیم گرفتند مکانیزمی برای حفاظت از کشورشان در صورت انجام تجارت قانونی با ایران، ایجاد کنند. با این حال، این مسئله همچنان چالشی در اروپا محسوب می‌شود زیرا بیشتر شرکت‌های اروپایی از آنچه ممکن است ایالات متحده به آنها تحمیل کند، می‌ترسند. بنابراین، تجارت خود با ایران را در حالت معلق قرار داده اند. ایران باید دست از برنامه هسته‌ای خود بردارد تا تحریم‌های بین المللی برداشته شوند.
اقتصاد ایران بدلیل تحریم‌ها مدام با چالش‌های زیادی روبرو می‌شود. ولی بیشترین آسیب به شهروندان طبقه پایین و متوسط جامعه وارد می‌شود در حالی که طبقات بالای جامعه و کسانی که در راس امور دولت هستند، می‌توانند راه‌هایی برای حفظ خود در برابر اثرات ناگوار تحریم‌ها بیابند.
از وقتی تحریم‌ها آغاز شده، قیمت کالاها در ایران سر به فلک می‌کشد. اگرچه دولت آمریکا ادعا کرده که داروها جزء موارد تحریم شده نیستند، وزارت بهداشت ایران اعلام کرده که قیمت داروهای وارداتی بیش از 40 درصد افزایش یافته است.
از سوی دیگر، دو کشور هند و چین اعلام کردند که قصد کاهش عمده در خرید نفت از ایران را ندارند. علاوه بر این، کشور ترکیه در جنگ تجاری با دولت ترامپ مقابله کرد و اعلام داشت که از تحریم‌های ایالات متحده آمریکا پیروی نخواهد کرد. درحالیکه ایران و ترکیه روابط خوبی با هم ندارند، حمایت از ایران می‌تواند طرف‌های مقابل ایران یعنی اسرائیل و عربستان را که هر دو متحدین دولت ترامپ هستند، تضعیف نماید.
• تحریم‌های کانادا علیه ایران
تحریم‌های مربوط به ایران پاسخی بود به برنامه هسته‌ای و سلاح‌های تخریب جمعی. محدود کردن صادرات و واردات، منع خرید و فروش سلاح‌های جنگی، مسدود کردن دارایی‌ها، متوقف کردن امور مالی و کمک‌های فنی از جمله این تحریم‌ها می‌باشد.
• قانونی بودن تحریم‌ها
یک سال پس از امضای برجام با دیگر کشورهای سازمان ملل، دولت ترامپ از این توافقنامه خارج شد و تحریم‌های خود را علیه ایران تحمیل کرد. برجام توافقنامه‌ای بین کشورهای چین، فرانسه، آلمان، روسیه، ایالات متحده و انگلیس بود که صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران را تضمین می‌کرد. بر اساس برجام، ایران مجددا تصدیق نمود که تحت هیچ شرایطی بدنبال تولید و مجهز شدن به سلاح های هسته‌ای نخواهد بود.
با این حال، این توافقنامه برای دولت ترامپ کافی نبود. ایالات متحده آمریکا تصمیم گرفت تمام تحریم‌های برداشته شده در توافق با ایران را دوباره اعمال نماید. علاوه بر این، همانطور که ذکر شد، ایالات متحده دیگر کشورهایی که با ایران در ارتباط هستند را نیز، هدف قرار خواهد داد.
لازم به ذکر است که بر اساس منشور سازمان ملل متحد، خروج دولت آمریکا از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها، تخلف صریح این کشور از وظایف قانونی خود می‌باشد. ولی بیشتر کشورها بجای مقابله با ایالات متحده، با این کشور و تصمیماتش در تحمیل دوباره تحریم‌ها همکاری کرده‌اند.
• تحریم‌ها به‌جای جنگ
در سال‌های اخیر، بیشتر کشورها تحریم‌های اقتصادی را به عنوان سیاستی برای مقابله با دیگر ملل و بدون استفاده از نیروی نظامی ترجیح می‌دهند. تحریم‌ها نسبت به مداخله نظامی، راه‌حل کم هزینه‌تری هستند. با این حال، مشکل اینجاست که تحریم‌ها با اینکه می‌توانند بسیار فلج کننده باشند، همیشه مفید واقع نمی‌شوند. منتقدین بر این باورند که تحریم‌ها خطرناک‌تر از جنگ هستند.
جذابیت دیگر تحریم ها برای سیاستمداران این است که تحریم ها نسبت به اقدام نظامی انسانی‌تر هستند زیرا مردم را هدف قرار نمی‌دهند.
تنها در سال 2017، بیش از 100 کشتی ماهی‌گیری کره شمالی در دریای ژاپن یافت شدند. ژاپنی‌ها مدام جسد ماهیگیرانی را می‌یابند که از فرط گرسنگی و تشنگی، در کمال ناامیدی به دریا می‌زنند تا شاید ماهی صید کنند. ماهی گیران در کره شمالی بدلیل گرسنگی زندگی خود را به خطر می‌اندازند و این در حالی است که در این کشور، ماهی ارزانترین نوع پروتئین است. همچنین، دولت ماهی‌گیران را مجبور می‌کند که به نقاط دورتر دریا رفته و بخشی از صید خود را برای دریافت پول نقدی به چین بفروشند.
اینکه هرساله تعداد زیادی از ماهی‌گیران کره شمالی جان خود را از دست می‌دهند، نشان‌دهنده موفقیت آمیز بودن بودن تحریم‌های تحمیل شده به این کشور می‌باشد. کره شمالی بوضوح تحت فشار اقتصادی سختی قرار دارد. با این حال، رهبران این کشور متحمل این فشارها نبوده و تنها شهروندان فقیر و ضعیف این کشور باید فشارها را تحمل کنند. تحریم ها به اندازه بمباران مجازاتی سنگین بوده و حتی می‌توانند انسان‌های بیشتری را به کشتن دهند زیرا تا سال‌ها ادامه داشته و اثرات آنها ماندگار است.
• جایگزین‌ها
در تمام تحریم‌های جامع باید موارد بشردوستانه‌ای درنظر گرفته شود. افراد بی‌گناه نباید مجبور به زجرکشیدن شوند. از آن گذشته، کشور تحریم شده باید بتواند دارو و غذا وارد نماید.
مهمترین جایگزین تحریم‌های اقتصادی چیزیست که به آن “روابط مشروط” می‌گویند که مجموعه‌ای از تحریم‌های محدود و تعاملات سیاسی و اقتصادی غیر گسترده است که مشروط به تغییر رفتار کشور مدنظر می‌باشد.
Join the Conversation