خواب و اهمیت آن

خواب امري بسيار مهم جهت حفظ سلامت بدن مي‌باشد و يك فرد طبيعي تقريباً يك سوم عمر خود را در خواب سپری می‌کند.
خواب جهت برقراري سلامت ذهني فرد و فعاليت‌هايي همچون صحبت كردن، حافظه، تفكر خلاق و مؤثر و همچنین ترميم و رشد سلول‌ها و بافت‌هاي بدن نقش اساسي ايفا می‌کند.
كم خوابي مي‌تواند منجر به مختل شدن قدرت فكري، احساسى و جسمى فرد شود.
به عنوان مثال، كم خوابي مي‌تواند باعث بروز خستگي مزمن، تغيير حالات روحى، كلافگى، اختلال در كنترل احساسات، عدم قدرت تفكر انتزاعي، بي‌حواسى، چاقي، فشار خون، بيماري قلبي، افسردگي، ديابت، و كاهش عملكرد سيستم ايمني بدن شده و اختلال در تعادل سلامت انسان ايجاد نمايد.
هورمون ملاتونين در Pineal gland در مغز توليد شده و سيكل خواب و بیداري و ساعت دروني بدن را تنظيم مي‌نمايد. ميزان توليد ملاتونين در تاريكي شب افزايش و در روشنايي روز كاهش مي‌یابد. بيشترين ميزان توليد ملاتونين در زمان خواب بين ساعت‌هاي 11 شب تا 3 صبح مي‌باشد، در نتيجه جهت حفظ سلامت، خواب بين ساعت ١١ تا ٣ صبح بسيار مفيد است.
در برخي شرايط ميزان توليد ملاتونين دچار اختلال شده و در نتيجه عارضه بي‌خوابي و يا كم خوابي ايجاد مي‌شود. جهت بالا بردن ميزان توليد ملاتونين روش‌هاي زیر مؤثر مي‌باشند:
• استفاده از ماسك خواب
• نصب پرده‌هاي تيره و كلفت در اتاق خواب جهت كاهش ميزان دخول نور در اتاق. زیرا نور در شب مي‌تواند باعث كاهش ميزان توليد ملاتونين گردد.
• خوابيدن قبل از ساعت ١2- ١1 شب
• عدم استفاده از ساعت‌هاي ديجيتال پر نور در اتاق خواب.
در اين جا نكاتي جهت بالا بردن كيفيت خواب قابل ذكر است:
• تعيين ساعت خواب و بيداري مشخص
• عدم استفاده از نيكوتين و پرهيز از استعمال كافئين و الكل نزديك به ساعت خواب
• ورزش منظم
• اختصاص 20 – 15 دقيقه قبل از ساعت خواب به منظور ايجاد آرامش و رهايي از استرس روزانه.
جهت درمان مشكل بي‌خوابي توجه به اختلالاتي همچون مشكلات تيروئيد، افسردگي، استرس، و قطع تنفس (sleep apnea) در هنگام خواب بسيار ضروري است. همچنین، ميزان استعمال بالاي شكر وكافئين مي‌تواند باعث بروز حساسيت غذايي و در نتيجه ايجاد عارضه بي‌خوابي و كم خوابي شود.

دكتر نسيم ضيائي
پزشك طبيعي درماني