هیچ یک از مناطق ساحلی دنیا از خطر سونامی کاملا در امان نیستند. سونامی در اثر جابجایی عظیم آب بوقوع می پیوندد و قوی‌ترین نیروهای زمین، زلزله، لغزش زمین و فوران‌های آتشفشانی، محرک این پدیده می‌باشند. مادامی‌که زلزله و لغزش زمین وجود دارد، سونامی قطعا رخ خواهد داد.
سرعت امواج سونامی می‌تواند سریع‌تر از 800 کیلوتر در ساعت باشد. این امواج می‌توانند صدها کیلومتر را تحت تاثیر قرار دهند. وقتی سونامی رخ می‌دهد، امواج پی‌درپی هم می‌آیند. طی صد سال گذشته، بیش از صد سونامی بوقوع پیوسته که صدها و هزاران کشته و میلیاردها دلار خسارت به بار آورده است. کارشناسان معتقدند که سونامی بسیار عظیمی در آینده رخ خواهد داد.
رایج ترین انواع سونامی عبارتند از: “سونامی گسترده در اقیانوس” و” سونامی محلی”. “سونامی گسترده در اقیانوس” ممکن است بزرگتر و قویتر باشد ولی خوبی آن این است که دانشمندان ممکن است بتوانند چند ساعت قبل از وقوع، آنرا پیش بینی کنند که این امر زمان کمی را در اختیار افراد قرار می‌دهد تا منازل خود را ترک کنند. ولی “سونامی محلی” ممکن است چند دقیقه پس از زلزله رخ دهد که در این صورت افراد تقریبا هیچ فرصتی برای تخلیه ندارند.
رایج ترین مناطق وقوع سونامی در اقیانوس آرام، هاوایی و ژاپن می‌باشند. پس از سونامی‌های شدیدی که در دهه‌های 60 و 90 رخ دادند، مهندسین ژاپنی در تلاش برای ابداع طرح‌های ساختاری‌ای هستند که خسارات ناشی از سونامی را به حداقل رساند. دیوارهای عظیم به ارتفاع 11 متر و به طول 14 کیلومتر در امتداد ساحل کشیده شده تا حفاظی در برابر دریا باشند. از آن گذشته، بلوک های بتنی در اسکله قرار داده شده‌اند تا اثر امواج کاهش یابد.
در یک آزمایش منحصر به فرد، دانشمندان ژاپنی درحال اندازه‌گیری اثر نیروهای سونامی در آزمایشگاه تولید سونامی می‌باشند. آنها از این تجهیزات استفاده می‌کنند تا ساختارهای ساحلی موثرتر و قویتری بنا کنند. اگرچه نمی‌توان سونامی را متوقف کرد، دانشمندان ژاپنی سعی دارند ساختارهایی بسازند که اثر سونامی را هنگامی‌که به ساحل می‌رسد، کاهش دهند.
در 26 دسامبر سال 2004، امواج سونامی مرگباری کشور سریلانکا و بسیاری از دیگر کشورهای منطقه را تحت تاثیر قرار داد. در کشور سریلانکا، این حادثه تقریباً 40000 کشته برجای گذاشت. این کشور هرگز فاجعه ای را با چنین ابعادی تجربه نکرده بود. خدمات اجرایی، بهداشتی و قضایی این کشور پاسخگوی سریع نیازها و حجم کاری بوجود آمده پس از این فاجعه نبودند.
این فاجعه همچنین باعث شد تا کمبودهایی که در قوانین این کشور در زمینه تحقیقات مربوط به مرگ و دفن دسته جمعی افراد وجود داشت، برجسته شوند. باید سریعاً مقررات اضطراری زیادی تصویب می‌شد و اصلاحاتی در قوانین موجود صورت می‌گرفت.
از دیدگاه پزشکی قانونی، مهم‌ترین جنبه انجام تحقیقات در فجایع عظیم، شناسایی درگذشتگان می‌باشد. پس از این سونامی، در مراحل اولیه، جانباختگان به سردخانه نزدیکترین بیمارستانها فرستاده شدند و طی چند ساعت تمام فضای موجود اشغال شد.
پس از دومین روز فاجعه، افراد درگذشته بدون اینکه به بیمارستان ارسال شوند، به سایت‌های دفن دسته جمعی فرستاده شدند. به همین دلیل، هزاران فرد بدون اینکه عکسبرداری شده و در محضر مناسبی ثبت شوند، به مکان‌های دفن دسته جمعی برده شدند. دفن سریع درگذشتگان این فاجعه در سایت‌های دفن دسته جمعی و بدون هرگونه سندی متعاقباً اثراتی جدی در صدورگواهی فوت داشت. بیشتر این سایت‌ها طرح‌ریزی و به خوبی مستند نشده بودند.
عملکرد سیستمی که اطلاعات مربوط به افراد گم شده را جمع آوری می‌کرد، ضعیف بود. بنابراین، صحت آمار رسمی مفقودین سوال برانگیز بود. بعضی از قربانیان، در دو مرکز مختلف به عنوان فرد مفقود و درگذشته ثبت شده بودند.
در آن سونامی، کشور سریلانکا تنها با بعضی از مشکلات قانونی که ممکن است پس از یک فاجعه طبیعی رخ دهند، مواجه شد و هیچ کشوری در دنیا منابع کافی برای مدیریت پیامدهای ناشی از یک فاجعه طبیعی با چنین ابعادی را ندارد. اگرچه سونامی به ندرت اتفاق می افتد، یکی از ویران کننده‌ترین بلایای طبیعی می‌باشد. در سال 2015، سازمان ملل متحد، روز 5 نوامبر را به عنوان روز جهانی آگاهی درباره سونامی نام نهاد. تلاش‌هایی که جهت افزایش آگاهی صورت می‌گیرد باعث کاهش قربانیان سونامی می‌گردد. از آن گذشته، خطرات واقعی این بلای طبیعی به افراد آموزش داده می‌شود و مناطق ساحلی تشویق می‌شوند تا قبل اینکه خیلی دیر شود، برای وقوع شرایط اضطراری، آماده باشند.
Join the Conversation