آيا احساس مي‌كنيد از لحاظ جسمي و روحي در شما تغييري ايجاد شده است؟ توجه به نوسانات و اختلالات هورموني يكي از مؤثرترين عوامل در ريشه‌يابى برخى از مشكلات جسمي و روحي مي‌باشد.
شما چه زن باشيد و چه مرد، هورمون استروژن، پروژسترون، تستوسترون، كورتيزول، انسولين، سراتونين، تيروييد و ساير هورمون‌هايي كه ممكن است حتي نام آنان را تا كنون نشنيده باشيد، در بدن شما جهت تنظيم عملكرد بدن در حال گردش هستند و هنگامي كه تمامي اين هورمون‌ها به صورت منظم و هماهنگ با يگديگر عمل نمايند، سلامت فرد حاصل مي‌شود.
زماني كه سيستم هورموني دچار عدم تعادل مي‌شود، سلامت شخص دچار بحران شده و بيماري عارض مي‌گردد. در اين جا برخي از علایم و نشانه‌هاي بروز عدم تعادل در سيستم هورموني مورد بررسي قرار مي‌گيرد:
١- مشكل بي‌خوابي: اگر شما متوجه تغيير در عادت خواب خود شديد به خصوص اگر خواب شما كاهش پيدا كرده است، مي‌تواند نشانه‌اي از كمبود هورمون پروژسترون در خانم‌ها و هورمون استروژن در مردها باشد. اين گونه تغييرات هورموني معمولاً پس از سن پنجاه سالگي بروز مي‌نمايند. همچنين خانم‌ها به علت نوسانات هورموني در دوران يائسگي كه منجر به بروز علایمي همچون گُر گرفتگي و عرق زياد در شب مي‌شود، اختلال در خواب را تجربه مي‌نمايند.
٢- كاهش ميل جنسي: اين عارضه مي‌تواند نمايان‌گر كمبود هورمون استروژن در خانم‌ها و تستوسترون در مردها باشد. طبق تحقيقات انجام شده در دانشگاه ميشيگان، ارضای جنسي در خانم‌ها، باعث افزايش هورمون استروژن مي‌شود. همينطور ورزش‌هايي مانند كار با وزنه كه به ساخت عضله منجر مي‌شود، هورمون تستوسترون را در مردها بالا مي‌برد.
٣- فراموشي و كاهش قدرت فكري: تفكر مه آلود و يا نزول قدرت تفكر مي‌تواند نشانه‌اي از كمبود هورمون كورتيزول محسوب شود. استرس حاد و كوتاه مدت باعث توليد هورمون كورتيزول مي‌شود كه به ميزان كم براي بدن مفيد مي‌باشد. اما، توليد طولاني مدت اين هورمون به علت استرس مزمن، باعث خستگي شديد و عدم توانايى غدد فوق كليوي در توليد كورتيزول مي‌شود. كاهش هورمون استروژن نيز باعث فراموشي و اختلال حافظه مي‌شود.
٤- اختلال سيستم گوارشي: روده تحريك پذير (IBS) مي‌تواند به علت كمبود هورمون سراتونين در بدن به وجود بيايد. عوامل ديگري كه مي‌تواند در بروز اين عارضه دخيل باشند نوسانات هورمون‌هاي پروژسترون و استروژن در دوران عادت ماهيانه، و همينطور كاهش ميزان هورمون كورتيزول دربدن مي‌باشد.
٥- تغيير اشتها: كمبود خواب باعث توليد هورمون گرلين (Ghrelin) مي‌شود كه منجر به افزايش اشتها و ازدياد حس گرسنگي و در نهايت افزايش وزن مي‌گردد.
٦- نوسانات خلق و خو: تغييرات ناگهاني روحي مي‌تواند نشانه‌اي از عدم تعادل هورموني باشد. به عنوان مثال ميزان بالاي استروژن مي‌تواند باعث بروز نوسانات خلقي شود، در حالي كه اضطراب مي‌تواند به علت كمبود پروژسترون و افسردگي به علت كمبود استروژن عارض شود.
٧- تغيير وزن: افزايش غير قابل توجيه وزن براي خانم‌ها مي‌تواند به علت بالا رفتن ميزان استروژن و كمبود پروژسترون بوده در حالي كه بالا رفتن وزن براي آقايان مي‌تواند به علت ازدياد هورمون استروژن باشد. كاهش وزن در مردها مي‌تواند به علت كمبود هورمون تستوسترون توجيه شود.
تنظيم ميزان هورمون در بدن و برقراري تعادل نياز به تغيير رژيم غذایي و دگرگوني عادات روزانه و ايجاد تفاوت در روش زندگي دارد. داروهاي گياهي نيز در اين ميان نقش بسيار سازنده‌اي در ايجاد سلامت هورموني و در نهايت سلامت شخص ايفا مي‌نمايند.
دكتر نسيم ضيائي
پزشك طبيعي درماني
Join the Conversation