شاید به جرات بتوان گفت پس از رمان و اخبار مربوط به مشاهیر هنری و سیاسی، «موفقیت» یکی از پرطرفدارترین و در عین حال جنجالی‌ترین موضوعات مورد علاقه خوانندگان حرفه‌ای و علاقه‌مندان به رشد شخصی است.
«موفقیت» در برگیرنده طیف وسیعی از خواسته‌های انسان امروز است؛ از سلامتی، ارتباطات فردی، رشد حرفه‌ای گرفته تا فعالیت‌های اجتماعی و تربیت فرزندان. انسان به صورت تکاملی خالق و پس از مدتی مخلوق عادات خویش است. همه ما در هنگام مواجه با شرایط و موضوعات جدید ابتدا به یادگیری راجع به موضوع پرداخته و سپس سعی در خلق روشی سهل و سریع در رابطه با شرایط جدید، خواهیم داشت. تکرار این روش جدید منجر به خلق عادت شده و پس از آن، مجموعه عادات ماست که به صورت خودکار در تصمیم‌گیری‌ها و عملکرد‌های ما ظهور می‌کند. این فرآیند عادت‌سازی ناشی از نیاز تکاملی انسان به مدیریت انرژی و منابع ذهنی خویش است. به این ترتیب انسان همواره در جستجوی پاسخی در میان الگو‌ها، روتین‌ها و میان‌بر‌ها است. همچنین سرعت دنیای مدرن نیز دلیلی بر نیاز به پاداش‌های فوری است. طبیعی است در دوران ایمیل، خرید آنلاین و پیامک و . . . به دنبال پاسخ‌های سریع به خواسته‌هایمان هستیم و در صورت برآورده نشدن آنها به راحتی از خیرشان می‌گذریم.
«هنگامی که بین شما و خواسته‌هایتان دیواری قرار دارد، این بدان معنا نیست که شما نمی‌توانید به خواسته‌هایتان برسید. بلکه سوال این است: تا چه حد به دنبال آن هستید؟» (رندی پاوش)
استقامت (Grit) به معنای پشتکار و اشتیاق در جهت اهداف بلند مدت، یکی از جدیدترین واژگان مورد استفاده و تحت مطالعه روانشناسی مثبت است. افراد دارای استقامت با تکیه بر پشتکار (شناخت) و تنظیم احساسات، خود را در مسیر موفقیت پیش می‌رانند. تحقیقات دانشمندان نشان دهنده تاثیر انظباط فردی دو برابر بیش از تاثیر هوش (IQ) در دستیابی به اهداف است. بنابر تحقیقات افراد دارای توانمندی استقامت دارای زندگی شادتری می‌باشند.
«اگر هدف شما قطع یک درخت تنومند باشد، حتی با پنج بار اره کشیدن در روز هم موفق خواهید شد.» ( جک کنفیلد)
دکتر داکورث استقامت را بر پایه تلاش و علاقه می‌داند. در جهان امروز موانع متنوعی در برابر رشدِ استقامت فردی وجود دارد. در دنیای اینترنت، تبلیغات و انتخاب‌های بی‌انتها، می‌توان به راحتی غرق در دنیای گزنیه‌های گوناگون شد. گزنیه‌هایی که هر چند باعث رشد بلند پروازی‌های بشر شده اما یکی از موانع رسیدن به اهداف بلند مدت وی نیز هستند. هیجان ناشی از انجام هم زمان چند پروژه، نگه داشتن علاقه و پرورش استقامت را دشوار می‌سازد. فرمول پیشنهادی دکتر داکورث بر اساس تحقیقات انجام شده ایشان، عبارت است از:
مهارت = تلاش × استعداد
موفقیت = تلاش × مهارت
مطابق این فرمول اگرچه شرایط ذاتی و حتی پیرامونی در میزان موفقیت فرد نقش دارند، اما تعیین کننده ترین عامل موفقیت تلاش و اشتیاق خود فرد است.
ذهنیت ثابت، انسان‌ها عاشق تلاش نیستند
شاید این پیام سختی است به کسانی که تنها باور به نقش نبوغ ذاتی در موفقیت دارند. این تفکر که از آن به عنوان «ذهنیت ثابت» یاد می‌شود ، بر این باور است که تلاش در جهت نیل به اهداف مطلوب نبوده و تنها نبوغ و استعداد ذاتی انسان است که او را بدون تلاش به نتیجه می‌رساند. این ذهنیت یکی از عوامل مخرب انگیزه فردی در راستای اهداف بلند مدت است.
تاکید بیش از حد بر نبوغ و هوش در فرهنگ عمومی و (برخی) سیستم‌های آموزشی، ساخت برنامه‌های گوناگون استعداد‌های ویژه، و تبلیغ معجزه گونه و فرابشری توانمندی‌های استثنایی؛ آگاهانه یا ناخودآگاه مروج این ذهنیت هستند. فردریک نیچه، فیلسوف آلمانی قرن نوزدهم در توضیح علت وجود و ترویج این تفکر می‌گوید:
«اگر تصور کنیم نبوغ چیزی معجزه گونه است، دیگر مجبور به مقایسه خود و یافتن کاستی‌هایمان نیستیم. … «آسمانی» خواندن کسی به این معناست: «که دیگر نیازی به رقابت نیست»
اما نکته قابل توجه این است که حتی آموختن و آشنایی با ذهنیت ثابت نیز می‌تواند باعث تغییر سیستم باوری انسان گردد. مطالعات نشان داده است که مردم پس از یادگیری از ساز وکار ذهنیت، بیشتر جذب ذهنیت رو به رشد شده و باور داشتند که تلاش، رویارویی با چالش‌ها و جستجوی فرصت‌های یادگیری عوامل قویتری در پیش‌بینی موفقیت هستند.
سخن آخر این که کامیابی و موفقیت انسان بیش از هر عامل بیرونی و استعداد ذاتی، حاصل تلاش مشتاقانه وی می‌باشد. در این راستا مهارت‌های لازم و حتی اشتیاق درونی نیز قابل پرورش و یادگیری هستند. ابزارهای روانشناسی مثبت با تکیه بر نتایج آخرین تحقیقات علمی، کاربردی فراوان در این زمینه دارند.
Join the Conversation