مستی مهمان و آگاهی میزبان

اگر یکی از دوستانتان در خانۀ شما الکل مصرف کند و سپس رانندگی نماید و موجب تصادف، زخمی شدن یا مرگ فرد دیگری شود، آیا شما از نظر قانونی مسئول خواهید بود؟ در مهمانی‌ها و مجالسی که در آنها الکل مصرف می‌شود، فرد میزبان از لحاظ اجتماعی در قبال میهمانان و شخص سومی که دچار حادثه شده است، مسئول می‌باشد. دیوان عالی کانادا با بررسی پروندۀ غم‌انگیز چایلدز و دسورمو، به این مورد پاسخ می‌دهد:

شرح ماوقع
دسموند دسورمو که در سال ۱۹۹۸، سی و نه سال سن داشت، در اتاوا بزرگ شده و در دوران نوجوانی‌اش با دیوایت کوریر آشنا شده بود. آقای دسورمو و آقای کوریر دوستانی صمیمی شدند و در طول مدت بیش از ۲۰ سال، یکدیگر را ماهی دو یا سه بار ملاقات می‌کردند. در این دیدارها گاهی اوقات هم به شدت مشروبات الکلی مصرف می‌کردند.
در اکتبر سال ۱۹۹۰، برادرِ دسورمو درگذشت و او هم به دلیل غم فقدان برادر به شدت به الکل روی آورد. دل به کار نمی‌داد و شغل ثابتی نداشت. سرانجام به خانۀ والدینش نقل مکان کرد. به دلیل رانندگی بدش در سال‌های ۱۹۹۱ و ۱۹۹۴ به علت تخلف در رانندگی، دو بار محکوم شد. دوست دختر سابق کوریر می‌گوید که او هرگاه الکل مصرف می‌کرد آنقدر مست می‌شد که روی پایش بند نبود و آن‌قدر از خود بی خود می‌شد که در شلوارش ادرار می‌کرد.
در شب سال نو ۱۹۹۸، کوریر و همسرش، جولی زیمرمن، تصمیم می‌گیرند که مهمانی برگزار نمایند. قرار بود هر کس مشروبش را بیاورد و دسورمو هم یک بسته آبجو ۲۴ تایی همراه آورده بود. در ضمن، میزبان آغاز سال نو، سه چهارم یک بطری شامپاین را نیز سرو نمود. همه تا جایی که می‌توانستند مشروب خوردند. در این زمان، یکی از دوستان دسورمو دست‌هایش را با کت یکی از میهمانان پاک کرد و به همین علت، نزاع درگرفت. پس از این حادثه، دسورمو و دو تن از دوستانش تصمیم گرفتند میهمانی را ترک کنند. وقتی پس از نیمه‌های شب دسورمو به طرف اتومبیلش رفت تا رانندگی کند، میزبان یا همان کوریر از او پرسید: «خوبی رفیق؟» دسورمو نیز پاسخ داد: «مشکلی نیست!»
اما مشکلی وجود داشت؛ مشکلی بسیار بزرگ. حال و روز دسورمو برای رانندگی مساعد نبود. او در مدت دو ساعت و نیمی که در میهمانی بود، حدود ده دوازده آبجو نوشیده بود و وقتی میهمانی را ترک کرد تا با اتومبیل به خانه برود، تقریباً سه برابر بیش از حد قانونی الکل مصرف کرده بود.
حدود ساعت یک و نیم بامداد بود که اتومبیل دسورمو به سمت چپ منحرف شد و و با اتومبیل شخصی به نام پاتریشیا هادن برخورد کرد. در اتومبیل دسورمو، دو سرنشین و در اتومبیل هادن چهار سرنشین وجود داشت. دِرِک دوپره در اثر این سانحه کشته شد و دوست دختر ۱۸ ساله‌اش، زو چایلدز ستون فقراتش به شدت آسیب دید و فلج شد.
دسورمو مجرم شناخته شد و به ۱۰ سال حبس محکوم گردید. در ضمن به ۱۰ سال ممنوعیت رانندگی نیز محکوم شد که حداکثر مجازات ممکن در این مورد است. اما در مورد چایلدز و جبران خسارت‌های مالی که به دلیل صدمات شدید و دایمی‌اش به او وارد شده بود، چه در نظر گرفتند؟
دسورمو هنگام تصادف، تحت پوشش بیمه نبود. چایلدز از دسورمو شکایت کرد و فرد مسئول به راحتی قابل تشخیص بود! زیرا رانندگان در قبال دیگر وسایط نقلیه‌ای که در جاده هستند، مسئول می‌باشند. با این حال بسیار طبیعی است که در تصادفات، محدودۀ مسئولیت را گسترش می‌دهند و به همین دلیل چایلدز از میزبانان مهمانی آن شب؛ کوریر و زیمرمن نیز شکایت کرد. او اظهار کرد آن‌ها به عنوان میزبان مسئول بودند زیرا به دسورمو مشروب الکلی دادند و بعد هم اجازه دادند سوار اتومبیل شود و چنین فاجعه‌ای به بار آورد.

طرح دعوی در دادگاه مدنی
از دادگاه‌ سوال شد که آیا میزبان موظف بوده است تا مانع رانندگی آقای دسورمو شود و از این طریق از جراحت چایلدز جلوگیری نماید؟ مسئولیت میزبان به خوبی مشخص بود. در گذشته دادگاه‌ها اعتقاد داشتند که اماکن تجاری مانند بارها، در قبال میهمانان‌ و اشخاص ثالث مسئولند و باید به طریقی اقدام می‌کردند که مانع بروز حادثه برای مشتری‌ها شوند.
قاضی دادگاه و همچنین قاضی دادگاه تجدید نظر آنتاریو، به دلایل مختلفی، هر دو عقیده داشتند که کوریر و زیمرمن مسئول جراحات وارده به چایلدز نیستند.
قاضی دادگاه تعیین کرد که میزبان، مسئول جراحات وارده به چایلدز نیست اما مسئولیت دیگری بر دوش دارد که از آن طریق، تمام اشخاصی که در خیابان هستند می‌توانند از مزایای بالقوۀ آن بهره‌مند شوند. این مسئولیت از این قرار است: میزبان باید شرایط تمام میهمانان را هنگام خروج بررسی نموده و از میزان هوشیاری و مستی آنها برای رانندگی مطلع شود. اگر میزبان متوجه شود که میهمانش مست است، باید از او بخواهد رانندگی نکند. اگر میهمان قبول نکرد، میزبان باید این موضوع را به پلیس گزارش دهد. این تعهدات برای میزبان بسیار دشوار است. قاضی دادگاه بیان کرد در این مورد هیچ بی‌مبالاتی توسط میزبانان این پرونده صورت نگرفته است. دادگاه تجدید نظر آنتاریو با قاضی دادگاه اختلاف نظر داشت و بیان کرد عدم مسئولیت‌پذیری میزبانان در جراحات وارده به چایلدز نقش داشته است. به سادگی بیان شد که چون میزبانان نمی‌دانستند دسورمو هنگام ترک میهمانی مست بوده، پس قادر به بیش‌بینی هم نبودند که ممکن است تصادف کند و موجب جراحت چایلدز شود.

رای دادگاه عالی کانادا
در سال ۲۰۰۶، و هشت سال بعد از این واقعۀ اسفناک، پرونده به دیوان عالی کانادا ارجاع شد. دادگاه سؤال کرد که آیا رابطه‌ای نزدیک میان میزبانان و چایلدز وجود داشته است و به این نتیجه رسید که چنین نبوده است. حتی قابل پیش‌بینی نبود که دسورمو وقتی سوار اتومبیلش شد مست بوده باشد. قاضی دادگاه به این واقعیت دست یافته بود که هرچند دسورمو آن‌قدر الکل مصرف کرده بود که مست شود اما، کوریر یا زیمرمن علایم ظاهری مبنی بر مست بودن او مشاهده نکرده بودند. با وجود این که میزبانان از سابقۀ مست رانندگی کردن و رفتار مست‌گونۀ او اطلاع داشتند، دادگاه به این نتیجه رسید که نشانه‌هایی قابل رؤیت مورد نیاز بود تا مستی‌اش را ثابت کند.
دادگاه عالی کانادا به اتفاق آرا بیان کرد که حتی اگر این مورد قابل پیش بینی هم بود، در چنین حالتی هر گونه مسئولیتی از گردن میزبانان ساقط بوده است. دادگاه، اماکن تجاری (منظور مراکز فروش یا سرو مشروبات الکلی است) را از میهمانی‌ها تفکیک داد. مشروب‌فروشی‌ها و دیگر کسبه با مست بودن بیش‌تر مشتری سود بیش‌تری کسب می‌کنند و به واسطۀ تعداد مشروباتی که به مشتری‌ها می‌فروشند از مقدار نوشیدن آن‌ها اطلاع دارند. برای چنین کسب و کارهایی، قوانینی وجود دارد اما چنین قانونی برای یک فرد معمولی که دوستش نزد او می‌رود و الکل سرو می‌شود، صادق نیست. کوریر و زیمرمن با ترتیب دادن میهمانی و مصرف الکل در خانه‌شان قصد نداشتند جان چایلدز را به خطر بیندازند. زمانی شخصی می‌تواند به عمد اشخاص دیگر را به خطری ‌اندازد که خودش باعث بروز حادثه‌ای شود و از نظر قانونی مسئولیتی شامل حالش باشد. اما میزبانی کردن، عملی بالفطره خطرناک نیست. دادگاه اظهار کرد برای آنکه بگوییم شخصی محیطی خطرناک فراهم کرده است، نیاز به شرایط بیش‌تری است. مثال در این رابطه این است که میزبانی به میهمان مستش که می‌داند قرار است رانندگی کند، الکل بیش‌تری بدهد. میزبان باید در ایجاد یا تشدید خطر دقت کند تا اتفاقی برای اشخاص دیگر رخ ندهد.
میزبان باید با اقدامات احتیاطی خود از هوشیار بودن میهمانان اطمینان حاصل کند تا بعداً از نظر قانونی مسئول نباشد. مسابقۀ آبجوخوری یا تشویق فرد به نوشیدن زیاد الکل در شب تولدش مثال‌هایی از فعالیت‌هایی هستند که ممکن است به ایجاد یا تشدید خطر کمک کند و در نتیجه میزبان مسئول خواهد بود.

شرح حال طرفین پرونده در حال حاضر
دسورمو بعد از محکوم شدن، از چایلدز عذرخواهی کرد و گفت که اصلاً دلش نمیخواسته است چنین اتفاقی رخ دهد. قاضی گفت دسورمو مانند یک «بمب ساعتی» بود که موجب تصادف شد. او در سال ۲۰۰۰ محکوم شد و چهار سالی که قبل از حکم دادگاه در زندان بود نیز برایش منظور شد. با در نظر گرفتن این امر که وی به ۱۰ سال زندان محکوم شده بود و حق داشته است که برای آزادی مشروط اقدام کند، به نظر می‌رسد تا قبل از 2006 آزاد شده باشد. ممنوعیت رانندگی‌اش هم در سال ۲۰۱۰ پایان یافته است.
چایلدز در شکایتش علیه میزبانان موفق نشد و حتی مجبور شد هزینه‌های قانونی را برای آمد و رفت آن‌ها به دادگاه بپردازد. قبل از این که قاضیِ دادگاه کیفری، دسورمو را به ۱۰ سال زندان محکوم کند، چایلدز جوان را به خاطر شهامتش ستود. او همچنان باید مابقی عمرش را روی صندلی چرخدار بگذراند.

ترجمه: الهه صفایی