گران‌ترین حکم حقوقی صادر شده در دنیا!

147 نفر از ساکنین استان‌های سوکوبیوس و اورلان در اکوادور، به نمایندگی از 30 هزار نفر ساکنین استان که منازل، زمین‌ها و راه‌های آب آنها به وسیله آلودگی‌های ایجاد شده در مدت 18 سال (از سال 1972 تا 1990) توسط شرکت تگزاکو که بعداً در شرکت شورون ادغام شد، آسیب دیده بود به دادگاهی در اکوادور شکایت کردند. شاکیان برای طرح دعوی، ابتدا به دادگاه‌های آمریکا مراجعه کردند ولی یک دادگاه بخش در آمریکا در سال 2001 دعوی را با این استدلال که دادگاه‌های اکوادور برای رسیدگی به این موضوع صلاحیت دارند، نپذیرفت. دادگاه اکوادور در سال 2013، شرکت شورون را به پرداخت مبلغ 9.5 میلیارد دلار آمریکا محکوم کرد.

سابقه موضوع
شرکت تگزاکو در سال 1993 متهم به ایجاد آلودگی در منطقه آمازون در جریان حفاری‌های دهه 1970 و 1980 و تخلیه میلیاردها لیتر آب سمی ناشی از حفاری در صدها چاله تعبیه شده در روی سطح زمین شد. این شرکت در زمان ادغام با شرکت شورون در دهه 1990، با پرداخت 40 میلیون دلار بابت هزینه پاکسازی خسارات محیط زیستی خود موافقت کرد و شورون ادعا کرد که این چاله‌ها پاکسازی شده‌اند. شورون معتقد است که ادعای وکلای پیگیر پرونده مبنی بر این که آلودگی‌های ایجاد شده باعث آلودگی منابع آب‌های زیرزمینی و مشکلات متعدد بهداشتی برای ساکنین منطقه شده را با گزارش‌های علمی منطبق ندانسته ولی لنکزنر و همچنین سخنگوی شکات معتقدند که رای دادگاه اکوادور چیزی غیر از این می‌گوید. فعالان محیط زیست می‌گویند آمار سرطان خون کودکان با 130 درصد و سقط جنین مادران در این منطقه با 150 درصد بالاتر از آمار معمول، بالاترین میزان در کل کشور است.
شورون دومین شرکت بزرگ نفتی آمریکایی است که دفتر مرکزی آن در سن رامون در کالیفرنیا قرار دارد و شرکت شورون کانادا که دفتر آن در کلگری است، گرچه زیرمجموعه شورون اصلی است ولی با چندین شرکت واسطه به شرکت آمریکایی می‌رسد و شرکت آمریکایی، مستقیماً مالکیت شرکت کانادایی را برعهده ندارد. شورون کانادا 700 کارمند در کانادا و 13 کارمند در آنتاریو دارد که به فروش روغن‌های نرم‌کننده و محصولات شیمیایی می‌پردازند. با توجه به این که شورون در اکوادور و آمریکای جنوبی اموال قابل توجهی برای توقیف ندارد لذا شاکیان برای اجرای رای و توقیف اموال شورون در کانادا، به دادگاه آنتاریو مراجعه کردند. موضوع صلاحیت دادگاه‌های آنتاریو به دادگاه تجدید نظر استان رسید. شرکت شورون کانادا اعلام کرد که در آلودگی مورد بحث هیچ نقشی نداشته و ادامه رسیدگی باعث نقض حقوق سهامداران این شرکت شده و شرکت‌های زیرمجموعه، علی‌الاصول مجزا از شرکت اصلی می‌باشند. این دفاع مورد پذیرش دادگاه قرار نگرفت و دادگاه تجدیدنظر در سال 2013 صلاحیت دادگاه‌های آنتاریو برای رسیدگی به این موضوع که آیا رای دادگاه اکوادور در آنتاریو قابل اجراست یا خیر را پذیرفت و این استدلال را که برای طرح موضوع در آنتاریو باید رابطه واقعی و ماهیتی بین موضوع دعوی با این استان وجود داشته باشد را رد کرد.
موضوع به دیوان عالی کانادا ارسال شد و چند موسسه از جمله مرکز کانادایی عدالت بین‌المللی (CCIJ)، موسسه دیده‌بان منابع کانادا و برنامه بین‌المللی حقوق بشر دانشکده حقوق دانشگاه تورنتو (IHRP) پیش از ارسال پرونده به دیوان عالی کانادا، وارد پرونده شده و از رای دادگاه تجدید نظر آنتاریو دفاع کردند. دیوان عالی کانادا در رایی که در سال 2003 صادر کرده بود، آرای دادگاه‌های خارجی را در صورتی در کانادا قابل اجرا اعلام کرد که از طریق تقلب و جعل به دست نیامده و مفاد رای با نظم عمومی و ارزش‌های کانادا مغایرت نداشته باشد. نهایتاً دادگاه عالی کانادا در سال 2015 صلاحیت دادگاه‌های آنتاریو برای تصمیم‌گیری درخصوص امکان اجرای رای دادگاه اکوادور در کانادا را پذیرفت. رسیدگی به پرونده در دادگستری آنتاریو آغاز و طرفین شواهد و مدارک خود را ارایه کردند و قاضی گلن هینری در سپتامبر 2016 برای رسیدگی به پرونده چهار روز جلسه برگزار کرد. شکات درخواست اجرای رای دادگاه اکوادور را داشتند؛ شرکت شورون نیز مدعی شد رای بر اساس دلایل غیرواقعی و متقلبانه صادر شده است.
در همین زمان موضوع در دادگاه‌های آمریکا نیز مطرح شد و دادگاه بخش جنوبی نیویورک در سال 2014 اعلام کرد حکم قاضی اکوادور علیه شرکت شورون، بر اساس شواهد غیرواقعی و برای سوءاستفاده و اخاذی صادر شده و به این جهت قابلیت اجرا ندارد. دادگاه تجدیدنظر نیز در سال 2016 این نظر را تایید کرد. شرکت شورون مدعی است که در سال 1998 و در زمان خرید شرکت تگزاکو، با پرداخت 40 میلیون دلار، خود را از کلیه مسئولیت‌های شرکت خریداری شده مبری کرد و شرکت ملی نفت اکوادور مسئول جبران بخش زیادی از خسارات وارد شده به مردم در آن زمان است.
تلاش برای اجرای رای صادره از دادگاه اکوادور در کانادا، آخرین مرحله از حدود بیست سال کشمکش درخصوص یک پرونده آلودگی نفتی در منطقه آمازون است که توسط تیمی از وکلای آمریکایی و اکوادور پیگیری شد. این پرونده پیچیده را، یکی از برجسته‌ترین وکلای کانادایی پیگیری می‌کند. شرکت شورون از پرداخت مبلغ رای خودداری می‌کند و آن را فاقد پشتوانه حقوقی می‌داند. این شرکت در پرونده‌ای که در نیویورک ثبت و پیگیری می‌کند، وکلای درگیر در پرونده مطرح شده در اکوادور را به پرداخت رشوه، جعل و تقلب، ایجاد دلایل ساختگی و اخاذی متهم کرده است و اقدام شکات در پیگیری موضوع در دادگاه‌های کانادا را ادامه جنبش دروغ و فریب آنها می‌داند. وکیل کانادایی پیگیر پرونده، آلن لنکزنر با 43 سال سابقه وکالت و پرونده‌های موفق در حوزه خسارات زیست محیطی است. او معتقد است رای دادگاه اکوادوری محصول یک رسیدگی منصفانه بوده و باید در کانادا معتبر شمرده شود. شرکت شورون نیز یکی از بهترین وکلای این حوزه را برای جدال حقوقی به منظور اثبات بی‌اعتباری رای دادگاه اکوادور بکار گرفت.
قاضی گلن هینری در 20 ژانویه 2017 و پس از گذشت 24 سال از آغاز این پرونده حقوقی، در یک تصمیم 35 صفحه‌ای کاملا تخصصی، رای خود را در خصوص امکان اجرای رای دادگاه اکوادور در کانادا و توقیف اموال شرکت کانادایی شورون صادر کرد. در رای صادره از دادگاه آنتاریو، با توجه به این که شرکت شورون کانادا شخصیت مستقلی محسوب می‌شود و در پرونده منتهی به رای در دادگاه اکوادور طرف دعوی نبوده، لذا این رای در آنتاریو قابل اجرا نیست.