آشنایی با روش‌های پرداخت در تجارت بین‌المللی: قسمت ششم

در نوشته پیشین، به گزارش سازمان تجارت جهانی1 و ارزش کالاهای مبادله شده در جهان در سال 2015، اشاره شد که در مقایسه با آمار سال 2014، حدود 13 درصد کاهش داشته است و یادآوری شد که در سال 2015، به ‌طور متوسط، روزانه 45 میلیارد دلار کالاهای تجاری در جهان، بین کشورهای مختلف مبادله شده است و در پاسخ به سوال مطرح شده مبنی بر این که وجه کالاهای مبادله شده در سال 2015، یعنی همان 16.5 تریلیون دلار آمریکا، چگونه و با چه مکانیزمی توسط خریداران به فروشندگان طرف قرارداد پرداخت شده است، به تشریح مکانیزم روش‌های رایج پرداخت وجه در معاملات بازرگانی بین‌المللی پرداختیم و از جمله به روش‌های حساب باز یا آزاد Open Account Trade، روش وصولی Collections، روش اعتبار اسنادی LC، روش پیش‌پرداخت Advance Payment، بررسی منافع و مضار روش‌های پرداخت از دیدگاه خریدار و فروشنده، انواع اعتبار اسنادی، اعتباراسنادی برگشت پذیرRevocable LC، اعتبار اسنادی برگشت ناپذیر Irrevocable LC، اعتباراسنادی تایید شده Confirmed LC، انواع اعتبار از نظر شرایط پرداخت، دیداری، مدت دار، قبولی (یوزانس)، معامله اسناد، قابل انتقال، اتکایی یا فرعی و مستقیم یا دستی اشاره شد. اینک ادامه مطلب:

اعتبار اسنادی متقابل2
اعتباری است که فروشنده ذینفع اعتبار اسنادی اصلی3 به دلایل گوناگون ازجمله نداشتن رابطه بانکی با بانک ابلاغ کننده اعتبار اصلی (Advising Bank)، از بانک دیگری تقاضای گشایش اعتبار جدیدی به نفع تولید کننده یا عرضه کننده کالا (Supplier) می‌کند.
نکته مهم در این نوع اعتبار این است که شرایط اعتبار اسنادی متقابل نیز به استثنای موارد زیر، باید شبیه به شرایط اعتبار اصلی باشد:
.مبلغ اعتبار که معمولا باید کمتر از مبلغ اعتبار اصلی باشد.
. بهای واحدکالا4، در صورت وجود، بایدکمتراز اعتبار اصلی باشد.
.سررسید اعتبار که باید کوتاه‌تر از سررسید اعتبار اصلی باشد.
.آخرین تاریخ حمل کالا5، در صورت وجود،که معمولا باید کوتاه‌تر از اعتبار اصلی باشد.

اعتبار اسنادی ضمانتی6
این نوع اعتبار در واقع نقش ضمانت نامه پرداخت7 را ایفا می‌کند و بر خلاف اعتبار اسنادی تجاری8 که وجه اعتبار معمولا در قبال ارایه اسناد حمل کالا که بیانگر اجرای وظایف و تعهدات فروشنده است به ذینفع اعتبار پرداخت می‌شود، وجه اعتبار ضمانتی، معمولا در صورت قصور متقاضی اعتبار از انجام وظایف قراردادی به ذینفع اعتبار ضمانتی پرداخت می‌شود.
سابقه تاریخی و فلسفه وجودی این نوع اعتبار به مقررات فدرال رزرو آمریکا برمی‌گردد که بر اساس آن بانک‌های آمریکا حق صدور ضمانت بانکی را ندارند و بانک‌های آمریکایی در حقیقت صدور اعتبار اسنادی ضمانتی9 به جای ضمانت‌نامه بانکی10 را راه حلی برای رعایت مقررات فدرال رزرو یافته‌اند.

مراحل اجرایی عملیات اعتبار اسنادی
اگر چه مقررات بازرگانی و بانکی در کشورهای مختلف تفاوت می‌کند ولی مراحل اجرایی و مکانیزم عملیات اعتبار اسنادی به طور عام شامل موارد زیر است:
گشایش و ابلاغ شرایط اعتبار11
تغییر شرایط و اصلاح اعتبار 12
معامله اسناد13
واریز و ظهر نویسی اسناد14
آن چه که در عملیات اعتبار اسنادی اهمیت دارد، رعایت مقررات داخلی بانک، قوانین و مقررات ملی و مقررات و عرف بین‌المللی حاکم بر معاملات اعتبار اسنادی است.
طبیعی است که مقررات داخلی بانک‌ها با یکدیگر متفاوت است و قوانین و مقررات ملی نیز لزوما در کشورهای مختلف یا یکدیگر منطبق نیست اما مقررات بین‌المللی حاکم بر معاملات اعتبار اسنادی در تمامی بانک‌های کشورهای مختلف، مقرراتی یکسان و یکنواخت است که به مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادی یا مقررات UCP15 معروف است و مانند مقررات اینکوترمز، محصول اتاق بازرگانی بین‌المللی است که در نوشته‌های آتی به آن خواهیم پرداخت.
در این جا فقط به این نکته باید اشاره کنیم که کمیسیون بانکداری اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC)، مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادی موسوم به مقررات UCP که برگرفته از حروف انگلیسی UCP می‌باشد را برای اولین بار در سال 1933 منتشر کرد که در بسیاری از کشورهای دنیا مورد استفاده و استقبال بانک‌ها قرار گرفت. این مقررات در سال‌های 1954، 1962، 1974، 1983، 1995و2006 با در نظر گرفتن تغییرات و تحولات بانکی و بازرگانی توسط کمیسیون بانکداری اتاق بازرگانی بین‌المللی مورد بازنگری قرار گرفته و در حال حاضر مقررات سال 2006 تحت عنوان UCP 600 توسط تمامی بانک‌ها در عملیات اعتبارات اسنادی مورد عمل قرار می‌گیرد.
مقررات UCP 600 در 39 ماده و به ترتیب زیر تدوین شده است:
.مواد 1 الی 18 در ارتباط با کاربرد مقررات UCP، تعاریف، تفاسیر و تعهدات بانک‌های گشایش کننده و تایید کننده اعتبار و نحوه بررسی اسناد
.مواد 19 الی 27 در ارتباط با بارنامه و اسناد حمل
.ماده 28 در مورد سند و پوشش بیمه‌ای
.مواد 29 الی 33 به تاریخ سررسید، حمل و برداشت‌های تدریجی
.مواد 34 الی 37 به موارد رفع مسئولیت بانک‌ها و فورس ماژور
.مواد 38 و 39 به اعتبارات قابل انتقال و واگذاری عواید حاصل از اعتبار پرداخته است.

ادامه دارد….
محمد صالح – ذوقی *
کارشناس و تحلیل‌گر مسایل تجارت بین‌الملل
مدرس اینکوترمز 2010، تایید شده توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی ICC Paris
عضو کمیسیون مقررات و رویه‌های بازرگانی اتاق بازرگانی بین‌المللی ICC Paris
مشاور امور بازرسی کالا (PSI) و قرارداد‌های صادراتی و وارداتی
1. World Trade Organization – WTO
2. Counter Credit
3. Original LC
4. Unit Price
5. Latest shipment date
6. LC Stand by
7. Payment Guarantee
8. Commercial LC
9. by LC Stand
10. Bank Guarantee
11. Issuing & Notifying
12. Amendments
13. Negotiation
14. Settlement & Endorsement
15. Uniform Customs and Practice for Documentary Credits