آشنایی با مقررات اینکوترمز 2010 : قسمت سیزدهم

در نوشته‌های پیشین با اتاق بازرگانی بین‌المللی، که از آن با حروف اختصاری ICC یاد می‌شود و نیز با ساختار سازمانی و وظایف آن آشنا شدیم. همچنین ضمن درج اسامی کمیسیون‌های کارشناسی و تخصصی اتاق، تعریفی از واژه «اینکو ترمز» نیز ارایه شد.
سیر تحول، روند بازنگری در مقررات، دلایل ایجاد تغییرات در متون حقوقی مقررات اینکوترمز طی سال‌های 1936-2010، بررسی و تحلیل آنچه که در متن پیش گفتار مقررات اینکوترمز 2010 درج شده، وظایف و تعهدات یا مسئولیت‌های فروشنده و خریدار، هزینه‌ها و اقلامی که در قیمت تمام شده کالا یا COST OF GOODS تاثیر می‌گذارند، مو ضوع انتفال ریسک، بازبینی، بسته‌بندی، علامت‌گذاری بسته‌ها و موضوع بازرسی کالا و تفاوت آن با بازبینی کالا، دیگر مواردی بودند که در مقاله‌های گذشته مورد بحث قرار گرفتند.
سپس با واژه‌ها و اصطلاحاتی که در هرنوع روش حمل و جابجایی کالا کاربرد دارند، شامل واژه‌های «تحویل در محل کار–EXW»، «تحویل به حمل کننده– FCA»، «کرایه حمل تا مقصد پرداخت شده – CPT» و «کرایه حمل و بیمه تا مقصد پرداخت شده-CIP»، «تحویل در پایانه حمل-DAT» و «تحویل در محل تعیین شده در مقصد–DAP»، «تحویل، عوارض پرداخت شده–DDP» آشنا شدیم. واژه‌هایی که فقط در حمل کالا از طریق دریا و یا آبراهه‌های داخلی کاربرد دارند اصطلاحات بعدی هستند که «تحویل در کنار کشتی یا FAS» و «تحویل روی عرشه کشتی یا FOB» در شماره پیشین مورد بررسی قرار گرفت و اینک ادامه مطلب:
با توجه به اهمیت واژه‌هایی که در حمل و نقل دریایی و جابجایی محموله‌های تجاری به‌وسیله کشتی کاربرد دارند لازم است که به تفاوت هریک از این واژه‌ها با یکدیگر و نکات کلیدی و مهم آنها نیز اشاره شود.

تفاوت اصطلاح «تحویل در کنار کشتی (FAS)» با «تحویل روی عرشه کشتی ( FOB)»
مقایسه اصطلاحات اینکوترمز از سه زاویه قیمت یا هزینه (COST)، مسئولیت یا ریسک (RISK) و وظایف و تعهدات فروشنده و خریدار (OBLIGATIONS) دارای اهمیت است.
با مروری به سابقه این اصطلاحات در مقررات اینکوترمز از 1936 تا 2010 می‌توان به نکات زیر اشاره کرد:
+ اصطلاحFAS تا بازنگری سال 2000، یک روش فروش محلی و داخلی در کشور فروشنده تلقی می‌شد، مانند روش EXW یا «تحویل در محل کار فروشنده».
+ از نظر هزینه‌های مستتر در قیمت کالا، COST OF GOODS، هزینه بارگیری کالا در بندر و هزینه‌های صدور کالا شامل ارزش اعلام شده توسط فروشنده نبوده و خریدار متعهد پرداخت این هزینه‌ها بود.
+ از نظر تعهدات و وظایف فروشنده، دریافت پروانه صدور کالا و انجام تشریفات صادراتی به عهده فروشنده نبوده و خریدار باید نسبت به اخذ مجوزهای صادراتی و انجام تشریفات صدور اقدام می‌کرد.
+ از نظرمسئولیت و ریسک نیز، فروشنده با تحویل کالا در بندر، روی اسکله در کنار کشتی ریسک را به خریدار منتقل می‌کرد، در حالی که در بازنگری مقررات اینکوترمز در سال 2000 تمامی موارد بالا به هزینه، ریسک و وظیفه فروشنده اضافه شد و اصطلاح FAS به یک روش فروش صادراتی تغییر ماهیت داد و فروشنده موظف گردید که کالا را روی عرشه کشتی تحویل دهد و ریسک فقدان یا خسارت وارده به کالا را نیز تا زمان بارگیری کالا بپذیرد.
10- هزینه (ارزش) و کرایه حمل (بندر مقصد تعیین شده درج شود)
(Insert named port of destination – Incoterms 2010) COST AND FREIGHT – CFR
این اصطلاح نیز باید فقط در حمل دریایی و یا آبراه‌های داخلی مورد استفاده قرارگیرد.
در صورت استفاده از این روش، فروشنده باید کالا را در بندر بارگیری روی عرشه کشتی تعیین شده توسط خریدار تحویل دهد، یا کالایی را که قبلا بدین ترتیب تحویل شده، تهیه یا فراهم کند.
CFR اصطلاحی است که به موجب آن فروشنده باید کالا را روی عرشه کشتی بارگیری کند و ریسک فقدان یا خسارت وارده به کالا تا زمان بارگیری کالا با فروشنده است.
مجددا باید یادآوری نمود که در اینکوترمز 2010 برای نخستین بار در اصطلاحاتی که برای حمل دریایی کالا بکار می‌رود، از گزینه جدیدی در مقابل وظیفه فروشنده مبنی بر تحویل و بارگیری کالا روی کشتی (ON BOARD THE VESSEL) استفاده شده که مفهوم «تهیه یا فراهم کردن کالا – PROCURE THE GOODS» را تداعی می‌کند که به منظور تصریح وظیفه فروشنده در فروش‌های پیاپی (فروش زنجیره‌ای– String Sales) به‌ویژه در تجارت کالاهای فله (Bulk Cargo) از قبیل نفت خام یا فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی و غیره است.

وظایف کلی فروشنده در روش CFR شامل موارد زیر است:
+ تهیه کالا مطابق با مفاد قرارداد فروش و ارایه سیاهه بازرگانی و گواهی مطابقت کالا با مشخصات قرارداد
+ بسته به مورد، اخذ پروانه صادرات یا سایر مجوزهای رسمی لازم برای صدور کالا وانجام کلیه تشریفات گمرکی برای صدور و پرداخت هزینه‌های مربوطه
+ تحویل کالا به خریدار روی عرشه کشتی در محل بارگیری تعیین شده در بندر یا تهیه و فراهم نمودن کالایی که قبلا به این ترتیب تحویل شده
+ پرداخت کلیه هزینه‌های مربوط به کالا شامل هزینه‌های صدور، بازبینی کمی و کیفی از جمله هزینه بازرسی کالا در صورت الزام توسط مقامات کشور فروشنده، بسته‌بندی و علامت‌گذاری بسته‌ها و هزینه حمل داخلی تا بندر تا زمان بارگیری و تحویل کالا به خریدار روی کشتی شامل هزینه عملیات بارگیری کالا و کرایه حمل کالا تا مقصد توافق شده
+ انعقاد قرارداد حمل با شرایط معمول و پرداخت کرایه حمل کالا از بندر بارگیری تا بندر مقصد
+ فروشنده باید به هزینه خود سند حمل متداول به بندر مقصد را در اختیار خریدار قرار دهد و در صورتی که سند مذکور به صورت قابل معامله، Negotiable Transport Document، و در چند نسخه اصل صادرشده باشد، نسخ کامل سند حمل باید در اختیارخریدار قرار گیرد.
+ فروشنده کلیه ریسک های ناشی از فقدان یاخسارت وارده به کالا را تا زمان تحویل و بارگیری کالا روی کشتی به عهده دارد مگر اینکه خریدار در ارایه اطلاعات مورد نیاز کوتاهی نموده باشد

وظایف کلی خریدار نیز شامل موارد زیر است:
+ پرداخت قیمت کالا به نحوی که در قرارداد فروش توافق شده است
+ اخذ پروانه ورود کالا و یا سایر مجوزهای رسمی لازم و انجام تشریفات گمرکی برای ورود کالا
+ پذیرش کلیه ریسک‌های ناشی از فقدان یا خسارت وارده به کالا از زمان بارگیری کالا توسط فروشنده
+ پرداخت کلیه هزینه‌ها و مخارج مربوط به کا لا از زمان تحویل، شامل عوارض گمرکی واردات و مالیات‌ها
+ به موقع اطلاعات لازم و کافی را در اختیار فروشنده قرار دهد
+ دریافت بارنامه یا سند حمل ارایه شده توسط فروشنده
+ پرداخت هزینه‌های بازرسی پیش از حمل کالا، به‌استثنای بازرسی اجباری که به دستور مقامات کشور فروشنده انجام شده است
+ پرداخت کلیه هزینه‌های انجام شده توسط فروشنده برای اخذ مدارک و مجوزهای امنیتی برای صدور یا ورود کالا
+ یادآوری می‌نماید که خریدار در این روش تمامی ریسک‌ها و مسئولیت خسارات وارده یا فقدان کالا را از زمان تحویل کالا توسط فروشنده روی کشتی در بندر تعیین شده به‌عهده می‌گیرد

نکات مهم و کلیدی در کاربرد روش CFR
+ مشابه روش‌های CPT و CIP باید یادآوری کنیم که در روش CFR نیز ریسک و هزینه فروشنده در دو نقطه یا محل متفاوت به خریدار منتقل می‌شود. این بدان معنا است که ریسک فروشنده با تحویل و بارگیری کالا در بندر مبدا به خریدار منتقل می‌گردد در حالی که هزینه‌ها به موجب قرارداد حمل منعقد شده توسط فروشنده تا بندر مقصد یا تخلیه پرداخت شده است.
+ استفاده از روش CFR در مواردی که کالا در محل یا نقطه‌ای غیر از عرشه کشتی به حمل کننده تحویل می‌شود، برای مثال کالاهای کانتینری، Containerized Cargo، روش مناسبی نیست و در اینگونه موارد توصیه می‌شود که از روش CPT استفاده شود.

نویسنده: محمد صالح – ذوقی *

کارشناس و تحلیل‌گر مسایل تجارت بین‌الملل
مدرس اینکوترمز 2010 ، تایید شده توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی ICC Paris
عضو کمیسیون مقررات و رویه‌های بازرگانی اتاق بازرگانی بین‌المللی ICC Paris
مشاور امور بازرسی کالاهای صادراتی و وارداتی PSI